Universitetlərdə qayıb məsələsinin həlli "distant" təhsilə
keçid il
ə mümkündür
|
|
Xalqinfo.az xəbər İnformasiya Agentliyinin bu dəfəki
müsahibi Strasburq Azərbaycan Evinin həmtəsisçisi və idarə heyetinin üzvüd,
Azərbaycan Dillər Universitetinin rektorun müşaviri, tarix elimləri üzrə
fəlsəfə doktoru və Strasburq Universitetinin doktoru Vazeh Əskərovdur.
-
Vazeh müəllim, bu günkü Azərbaycan cəmiyyətində gənc kadrların fəaliyyətini
necə qiymtələndirirsiz?
Salam. Öncə
sizə və təmsil ediyiniz mətbuat orqanına göstərdiyiniz təşəbbüsə görə dərin
minnətdarlığımı bildirirəm. Düşünürəm ki, biz gənclərin atdıqları hər bir
addım Azərbaycanın mənafeyi və Azərbaycançılıq üçün olmalıdır. Azərbaycanda
gənclərə olan qayğı təkcə hansısa qurumlarda deyil, bütövlükdə dövlət
tərəfindən aparılan sistemli bir forma təşkil edir. Biz bilirik ki, gənclərə
qayğı və yüksək diqqət hələ Ulu Öndər Heydər Əliyevdən başlamışdır. Təsadüfi
deyil ki, 1997-ci ildən bəri hər il 2 fevral "Gənclər günü" kimi qeyd
olunur. Gənclərə olan diqqət həmişə Cənab Prezident İlham Əliyev tərəfindən də
yüksəkdir. Hesab edirəm ki, gənclərə qoyulan sərmayə, onlar üçün yaradılan
şərait inkişaf etməkdə olan dövlətimiz üçün yeni-yeni düşüncə və ideyanı eləcə
də müasir formanı daha da inkişaf etdirə bilər. Belə ki, gənclər həmişə dünyanı
öz yaşadıqları dövrə görə daha müasir qavrayır və dərk edirlər. Buna bir az
kreativ baxaq. Misal üçün bizim gözəl xalq mahnılarımız və ya müğamlarımız var
ki, əsrlər boyu sevə-sevə dinlənilir. Biz bu musiqiləri müxtəlif ifalarda
dinləməyi çox xoşlayır və öyrəşirik.Lakin diqqət yetirsək özümüz də bilmədən
həmişə arzulayırıq ki, bu ifaları yeni nəfəsdə eşidək. Belə ki, müasir gəncin
səs tembiri, onun müsiqiyə daha fərqli yanaşması və yeni fomatı bizi hər zaman
cəlb edir. Bu nəsillərin bir-birini əvəz etməsi və milli mənəvi maraqlarımızı
qoruyaraq inkişaf etdirməsi kimi qəbul olunur.
Eyni
zamanda o da məlumdur ki, gənclər yaşlı nəsilə rəğmən daha çox yeniliyi sevir
və daima axtarişda olub,muxtəlif sintezlər etməyi xoşlayırlar. Əksinə, yaşlı
nəsil daha çox konservativ olurlar. Hətta belə bir deyim də var ki, o insan ki,
40 yaşı haqlayıb konservativ düşünmürsə deməli o , öz yaşını yaşamır və ya
o,gənc ki yeni ideyalar irəli sürməkdən çəkinir, axtarışlar edib,müasirlik
nümayiş etdirmirsə o da öz gəncliyini yaşamır. Məhz elə bu baxımdan ölkəmizdəki
gənclər siyasəti həmişə öz orijinallığı ilə fərqlənir. Bu baxımdan dövlət
proqramı çərçivəsində gənclərin xarici ölkələrin aparıcı universitetlərinə
göndərilməsi və təhsil aldıqdan sonra yenidən ölkəyə qayıdıb Azərbaycana tövhə
verməsi çox gözəl təşəbüsdür. Düşünürəm ki, Azərbaycan cəmiyyətində gənclər
həmişə öz idealarına görə fərqlənirlər. Eyni zamanda qeyd edim ki, söhbət elmə
yəyələnmiş, savadlı eləcə də hər hansı bir sahəni öyrənən gənclərdən
gedir.
- Avropa universitetləri ilə müqayisədə
Azərbaycan universitetlərindərində nəyi tapmırıq?
Azərbaycan təhsil sisteminin formalaşma tarixinə
nəzər saldıqda görürük ki, istər sovet dönəmində , istərsə də müstəqillik əldə
etdiyimiz dövr təhsilimiz ümumi alman təhsil sistemi üzərində qurulmuşdur.
2014-cü ilin noyabr ayında Təhsil Nazriliyinin xətti ilə Azərbaycanın 15
universitet rəhbərliyini təmsil edən böyük bir nümayəndə heyəti Ankarada iki
həftəlik təlimdə oldu. Məqsəd iki ölkə arasında təhsil sistemlərinin daha
dərindən öyrənilməsi idi. Bundan əlavə 2014-cü ildən bəri Təhsil Nazirliyinin
və Azərbaycan Dillər Universitetinin xətti ilə digər başqa ölkələrdə, Fransa,
Avstriya, Cexiya, İsveç, İtaliya və s. də müxtəlif təhsil proqramları ilə tanış
olmuşam. Eyni zamanda uzun illər Fransada təhsil aldığımı və son illər ərzində
aldığım təcrübədən çıxış edərək bunu deyə bilərəm ki, hal-hazırda Azərbaycanda
müasir təhsil sistemi formalaşmaqdadır. Diqqətinizə çatdırmaq istərdim ki,
Azərbaycanda Boloniya sisteminə keçid 2005-ci ildən başlanılmışdır. Məhz ilk
Boloniya sisteminə keçid də Azərbaycan Dillər Universitetinin adı ilə bağlıdır.
Heç də sirr deyil ki bir sıra Avropa ölkələrində Boloniya sistemi hələ də tam
oturuşmamışdır. Azərbaycan Dillər Universitetinin təcrübəsindən çıxış edərək
görürük ki, universitetlərin müxtəlif istiqamətlər üzrə dinamik inkişafı
mövcuddur.
İndi gəlin verilən
təhsildən və təhsil üçün yaradılmış infrastruktura diqqət yetirək. Təhsil almaq
tələbənin öz istəyi, bacarığı və biliyi ilə formalaşır. Azərbaycanda yüksək ali
təhsil almaq istəyən hər bir gənc bunu asanlıqla həyata keçirə bilər.Yetər ki,
bunu istəsin. Lakin infrastruktur nöqteyi nəzərdən, əlbətdə ki, bu gün Avropa
universitetləri ilə müqaisədə Azərbaycan universitetlərinin də inkişaf
etdirməli olan sahələri çoxdur. Bura ilk növbədə campus, yataqxana, müasir
binalar, standartlara cavab verən dərs otaqları, yeməkxanalar və eləcə də
tələbələr üçün kitabxana, informasiya ressurs kompleksləri, müxtəlif tələbə
endirimləri, əlbətdəki, xüsusi tələbə təqaüdləri və s. aid etmək olar. Sevindirici
haldır ki, bu standartlara cavab verən təhsil ocaqları artiq ölkəmizdə
mövcuddur.Onarın arasında Azərbaycan Diplomatik Akademiya (ADA) ən öndə
gedənlərdəndir.
-
Azərbaycanın da 10 ildən bəri qoşulduğu Bolonya sistemində qayıb məsələsi
yoxdur. Lakin Azərbaycanda qayıb sistemi hələ də mövcuddur. Sizcə, qayıb
sisteminin ləğvi, yoxsa saxlanılması məqbuldu?
Tələbələrin dərslərdə mütləq surətdə iştirak etməsi və 25% dərs buraxdıqda
qayıb almaları və imtahanlara buraxılmamaları qəbul olunmuş bir sistemdir.
Əlbətdə ki, bu tələbələri narahat edir və bir çox suallar yaradır. Lakin indi
gəlin baxaq görək universitet müəllimi neçə saat qeyri-auditor saat dərs
deyməyə tələbə yiğa bilir? Təcrübə göstərir ki, heç bir saat da tələbələr buna
meyilli deyillər. Açığını deyim, həm qayıb, həm də zəng sistemini
yığışdırılması ilə bağlı mən bir neçə il əvvəl rəhbərliyə öz təkliflərimi
etmişəm. Ancaq geniş müzakirələrdən sonra bu qənaətə gəldik ki , 6 000 tələbəsi
olan bir universitetin tələbələrini qayıbdan azad etməkdən əvvəl tələbələr
arasında təfəkkür formalaşmalıdır. Həmçinin bunun üçün müvafiq qurumun icazəsi
olmalıdır. Mən əminəm ki, indiki şəraitdə qayıb sistemi yığışdırılsa tələbə
auditoriyaya istədiyi vaxt gələcək və ya heç gəlməyəcək.
Lakin biz bunu digər bir formatda daha düzgün tətbiq edə bilərik. Gəlin
bir anlıq düşünək ki, tələbə ailəlidir, işləyir və ya digər bir narahat edən
məsələyə görə dərslərə mütəmadi qatıla bilmir. Eləcə də uzunömürlü təhsil almaq
istəyən və ya ikinci ali təhsil almaq istəyən insanlarımız vardır ki, müxtəlif
səbəblərdən dərslərdə həmişə iştirak edə bilmirlər. Bunun üçün hal-hazırda bütün
dünyada inkişaf etməkdə olan distant təhsil formatını inkişaf etdirə bilərik.
Mən çox arzlayıram ki Azərbaycanda distant təhsil sistemi formalaşsın. Mən
hətta onun mexanizimini də hazırlamışam və bunla bağlı bir neçə elimi məqalə də
dərc edtirmək fikrindəyəm. Qeyd edim ki, Azərbaycan universitetlərində distant
təhsil tətbiq olunmur. Azərbaycan Dillər Universitetində biz artıq bunun
formatını işləyirik. Mən universitetin Elmi Şurasında da bunu təqdim etmişəm və
şura üzvləri də bunu çox yüksək qiymətləndiriblər. Disant təhsil üçün
infrasturktur yaradılıb.Universitetimizdə yerli internet kanalı fəaliyyət
göstərir. Razılıq və iradə olarsa, Azərbaycanda distant təhsil formalaşacaq və
qayıb məsələsi beləcə də həll edilmiş olacaq.
İndi gəlin
baxaq kütlə buna hazırdımı? Belə bir yeni sistemi illərlə formalaşmış ənənəvi
təhsil sisteminə tətbiq etmək olarmi? Mən bir məsələni xatırladım; Azərbaycanda
ASAN xidmət açılan qədər kütlə buna hazır deyildi. Amma ASAN xidmət açıldı və
insanlar bu xidmətdən çox razıdılar. Cənəb Prezident öz iradəsini göstərdi və
eyni qurumlar yenə də fəaliyyətdədir. Lakin ASAN xidmətdə paralel olaraq həyata
keçirilən sistemlər insanların rahatlıqlarını və problemlərinin çox rahatlıqla
həllini təmin edir. Bax, əsl yenilik, müasirlik və iradə budur. Müəyyən bir
yeniliyi gətirmək, üzərində işləməklə təkamül prosesini keçmək və onu tətbiq
etmək. Axı heç bir yenilik asanlıqla tətbiq olunmur. Buna digər bir missal
artiq üç ildir Azərbaycan Təhsil sistemində həyata keçirilən SABAH qruplarıdır.
Məhz elə söz açdığınız qayıb sisteminin də alternativi bu gün distant təhsildi.
Bu təhsil tək gənclərə deyil, oxumaq arzusundan və yaşından asılı olmayaraq hər
kəsə aiddir.Yəqin ki,gələcəkdə qayıb sistemi ilə bağlı məsələlər həll olacaq.
Artıq vətəndaşlar universitetə deyil,universitet evə gələcək.
-
Bildiyim qədər ,uzun illər Avropanın mərkəzi Strasburq şəhərində yaşamısız.
Fransadakı Azərbaycanlı Tələbələr Asossiasiyasının prezidenti kimi fəaliyyət
göstərmisiz. Strasburq Azərbaycan Evinin həmtəsisçisi və idarə heyətinin
üzvüsüz. On ildən sonra sizi Azərbaycana qaytaran nə idi?
Mən 2003-cu ildə
Avropaya təhsil almağa gedəndə, Fransada və digər Avropa universitetlərində o
qədər də azərbaycanlılar yox idi. Sonrada Xaricdə Təhsil Dövlət proqramının
tətbiqi eləcə də Azərbaycanda iqtisadiyyatın inkişafındakı sıçrayış
azərbaycanlı tələbələrin inkişaf etmiş ölkələrin universitetlərinə qəbul
olunmasını daha da surətləndirdi. Açığını deyim ki, Mən Fransaya ilk gedən
gündən vətənə qayıtmağımı düşünürdüm. Lakin, Avropadakı tələbələr üçün
yaradılmış şərait mənim təhsilimin doktorantura pilləsinə qədər oxumağıma yol
açdı. Düşünürdüm ki,buradakı təhsildən mütləq yararlanmalıyam. Üç il müddətində
arıq iki magistr diplomu əldə etdim. 2007-ci ildə doktaranturaya qəbul oldum.
Çox şad idim ki,ilk dəfə olaraq Azərbaycan mühacirləri haqqında araşdırmalar
aparacağam. Həmişə ölkəmi təmsil edərək, istəyirdim ki əldə etdiyim bilikləri
Azərbyacanda həyata keçirim. Bu məqsədlə də doktorluq müdafiəmdən sonra
yubanmadan Azərbaycana gayıtdım. Uzun illər xaricədə yaşayan adamın ürəyi hər
an vətənlə olur. On il xaricdə yaşadım. Azərbaycandakı yenilikləri, hadisələri
hər zaman izləyirdim. Gəlib Azərbaycanın daha da inkişaf etdiyini gördüm.
Fransa üçün də darıxıram, həyatımın on ili orada keçib, çoxlu xatirələr var,
övladlarım orada doğulublar, amma mən yenə də Azərbaycan üçün işləməyi
düşünürəm. Orada yaşayan zaman həmişə çalışırdım ki, ilklərə imza atım.
Məsələn, ətrafımda olanlar nəyin isə mümkün olmadığını deyəndə çalışırdım gedim
və göstərim ki, bunu etmək mümkündür. Azərbaycana gəlməyimin səbəblərindən biri
də oradakı təhsil almış, təhsillərini bitirmiş, amma hələ də özlərini Fransa,
Avropa cəmiyyətində tapmamış insanlara göstərmək idi ki, əgər siz özünüzü orada
tapmayırsızsa bir Azərbaycana da baş çəkin. Bəlkə, talehiniz burayla bağlıdı,
aldığınız bilik, bacarığı burada tətbiq edə bilərsiz. Nəyinki orada qalıb
qazandığınız biliyi heç bir sahəyə xərcləməməkdənsə. Bu da bir ilkdir. Doğurdan
çox xoşbəxtəm ki, Azərbaycanda oradakı mühitdə təhsil almış, formalaşmış
insanlara çox böyük hörmət, qayğı və dəstək var. Xoşbəxtəm ki, Azərbaycana
gələn kimi universitetimizin keçmiş rektoru Səməd Seyidov məni işlə təmin etdi
və müəyyən məsuliyyətli işləri mənə tapşırdı.
- Informasiya müharibəsində
Azərbaycan Dillər Universitetinin rolunu necə qiymətləndirirsiz?
Bir Azərbaycan gənci
olaraq hesab edirəm ki, gənclərin mövqeyi, xüsusən də Azərbaycan Dillər
Universitetində yüksəkdi. Qeyd etməliyəm ki, informasiya mübarizəsində dil
bilgisinin olması da çox əhəmiyyətlidir. Bu baxımdan Azərbaycan Dillər
Universitetində tədris olunan xarici dillərin sayı 22-dir. Bu çox böyük
göstəricidir. Belə ki, bu dillərdə təhsil alan tələbələr bu dildə danışır və
düşünür , eyni zamanda Kütləvi İnformasiya Vasitələrini oxuyur və yeri gələndə
müxtəlif mövzularda fikir mübadiləsi edərək dövlətşilik mövqelərini ortaya
qoyurlar.Dünyanın aparıcı dilləri ilə yanaşı, digər dillərin də tədris edildiyi
təhsil mərkəzində təhsil alan tələbələrin informasiyalı cəmiyədə fərqlənməsi və
informasiya mübadiləsində geniş imkanlara malik olması realdı. Bizə qarşı
düşmənçilik edən Ermənistanın digər sahələrdə olduğu kimi infomasiya sahəsində
də təxribatı danılmazdı. Erməni dilində tədrisin aparılması bizim tələbələrin
daha aktiv mövqe göstərməsinə səbəbdi. Mənim sahəm daha çox Fransa ilə bağlı
olduğuna görə, ordakı mətbuatı da oxuyram. Onların hər zaman Azərbaycanla,
xüsusəndə Dağlıq Qarabağda baş verən hadisələrə hansı fomal yanaşdıqlarına
şahid oluram. Lakin son aprel savaşında Azərbaycan üçün böyük dönüş yarandı. Bu
yaxınlarda mənim “Dağlıq Qarabağda baş verənlər Fransızların gözü ilə” bir
müsahibəm dərc olmuşdu. Çox xoşbəxtəm ki, fransızlar artıq Azərbaycan
reallıqlarından xəbərdardılar. Deməli, Fransa Minsk qrupunun üç aparıcı
ölkəsindən biri kimi,Azərbaycana qarşı mövqeyini dəyişirsə, daha düzgün ortaya qoyursa,
başqa ölkələrdə də müsbətə doğru inkişaf edir. Bu da internet portallarında
müxtəlif dillərdə Azərbaycanla bağlı düzgün informasiyanın ictimaiyyətə
çatdırılması və xarici dillərdə danışan insanların müdaxiləsi və s. ilə
bağlıdı. Bizim gənclərin xarici dillərdə danışması və müxtəlif sahələr üzrə
fəaliyyət göstərmələri onlara müxtəlif sosial şəbəkələrdə özlərini daha düzgün
ifadə etmələrinə imkan yaradır. Bu baxımdan da mən Azərbaycan Dillər
Universitetinin aktivliyini çox yükşək qiymətləndirirəm və düşünürəm ki, müasir
gənclik informasiya sahəsində fəaldırlar.
-
Azərbaycan Dillər Universiteti sizin üçün haradı ?
Mən 1999-cu ilədə
Azərbaycan Dillər Universitetinin məzunu olmuşam. İlk tələbəlik həytım buradan
başlayıb. 1995-1999-cu illərdə fransız və ingilis dilləri üzrə pedoqoji təhsil
almışam. Buna görə də , bu universitet mənə çox doğmadı. Burada işləməkdən
böyük zövq alıram. Həqiqətən ,haçansa təhsil aldığın ali məktəbdə dərs demək
necə də gözəldir.Tələbələrin düşüncə səviyəsini oxuduğum dövrlə müqayisə edirəm
və bir daha əmin oluram ki, gənclərimiz çox müasirdilər. Dəyişən isə
təfəkkürdür. Belə ki, mən oxumaq üçün universitetə müəllimlərin yanına
gəlirdim. Bu gün isə müəllimlər universitetə tələbələrin yanına dərs deməyə
gəlir. Deməli, universitet kimindi? - tələbələrin. Bu, çox gözəl bir
dəyişiklikdi. Mənim üçün sevindirici haldı ki, Azərbaycan Dillər
Universitetinin tələbələri digər universitetlərin tələbələri ilə müqayisədə
daha çox akitvdirlər.
http://xalqinfo.az/manset/21959-universitetlerde-qayib-meselesinin-helli-distand-tehsille-daha-duzgundu-musahibe.html
Kainat Şirin
Xalqinfo.az