Heydər Əliyev – Bəşəriyyətə örnək olan bir ömrün fəlsəfəsi
Giriş
Azərbaycan tarixinin taleyüklü mərhələlərində xalqını ardıcıl, sistemli və müdrik şəkildə irəli aparmağı bacaran nadir şəxsiyyətlərdən biri Ümummilli Lider Heydər Əliyev olmuşdur. Onun fəaliyyəti təkcə siyasi idarəçilik təcrübəsinin nümunəsi deyil, həm də milli özünüdərkin, dövlətçilik fəlsəfəsinin və azərbaycançılıq ideyasının konseptual əsaslarını müəyyənləşdirən böyük ideoloji məktəbdir.
Vətənimizin 70-ci illərdən XXI əsrin əvvəllərinədək keçdiyi mürəkkəb tarixi yolun mərkəzində məhz Heydər Əliyevin iradəsi, milli düşüncə tərzi və qətiyyətli siyasi kursu dayanırdı. Bu dahi şəxsiyyət Azərbaycan xalqının qürur mənbəyi, dövlətçilik tariximizin banisi, milli həyatımızın bütün sferalarında dönüş yaradan lider kimi yaddaşlara həkk olunmuşdur.
Vətənimizin və xalqımızın taleyində son dərəcə önəmli olan ötən əsrin 70-ci illərindən XXI əsrin əvvəllərinədək davam edən mürəkkəb bir dövrdə Heydər Əliyev öz əməlləri, cəsarətli addımları və milli düşüncə tərzi ilə Azərbaycan tarixinə, xüsusilə də Azərbaycan ictimai-siyasi fikir salnaməsinə əbədi olaraq həkk olunmuşdur. Onun çoxşaxəli fəaliyyəti haqqında çox yazılıb və yazılmağa da davam ediləcək; çünki bu dahi şəxsiyyətin xalqımızın xoşbəxt gələcəyi naminə göstərdiyi misilsiz xidmətlər, titanik səylər hələ uzun illər boyu tədqiqatçıların diqqət mərkəzində olacaq, haqqında deyiləcək yeni fikirlər üçün geniş meydan açacaqdır.
Ümummilli Lider Heydər Əliyev bu millətin dönməz qürur mənbəyi, müstəqil Azərbaycanın bütün nailiyyətlərinin ideya müəllifi və memarı, uğurlu gələcəyimizin təməlini qoymuş alternativsiz lider, milli dövlətçilik məktəbinin yaradıcısı və millət atasıdır. Azərbaycan dövlətçiliyi, onun siyasi-sosial yüksəlişi və dünya miqyasında əldə etdiyi nüfuz, sözün həqiqi mənasında, Heydər Əliyev kimi fenomen şəxsiyyətin şah əsəridir.
Danılmaz həqiqətdir ki, Heydər Əliyev təkcə Azərbaycan xalqı üçün deyil, bütün türk və müsəlman dünyası üçün nadir tarixi simalardandır. Zamanında əqidəsi, mübarizəsi və fədakar fəaliyyəti ilə millətin yaddaşında silinməz iz qoyan belə insanlar heç vaxt unudulmur – onların yeri tarixdə də, qəlblərdə də həmişəlik qalır.
Ulu Öndər yalnız görkəmli siyasi və dövlət xadimi deyildi; o həm də tarix, fəlsəfə, ədəbiyyat və incəsənətin dərindən bilicisi, elmin, mədəniyyətin, maarifin böyük himayədarı idi. Ensiklopedik biliyə, sarsılmaz iradəyə, milli ruha, dərin fəlsəfi təfəkkürə və zəngin tarixi yaddaşa malik bu nadir şəxsiyyətin bütün fəaliyyəti doğma xalqına sədaqətli xidmətin parlaq nümunəsi, milli gələcəyə yönəlmiş strateji baxışın təcəssümü idi.
Heydər Əliyev şəxsiyyətinin siyasi-fəlsəfi mahiyyəti
Dövlətçilik ideologiyasının memarı
Heydər Əliyevin dövlətçilik fəlsəfəsi milli maraqların qorunmasına, dövlətin möhkəmləndirilməsinə, cəmiyyətin bütün təbəqələrinin vahid məqsəd ətrafında birləşdirilməsinə əsaslanırdı. Onun hazırladığı konsepsiyalar uzunmüddətli inkişafın elmi əsaslarını formalaşdırmış, dövlət quruculuğunda hüquqi, siyasi və iqtisadi islahatların ardıcıl şəkildə reallaşmasına təkan vermişdir.
1995-ci ildə qəbul olunmuş müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyası, hüquqi dövlətin əsaslarını təsbit edən prinsiplər, insan hüquqlarının prioritet elan edilməsi məhz Ulu Öndərin siyasi iradəsinin nəticəsi idi.
Müstəqilliyin xilaskarı
XX əsrin sonlarında Azərbaycan dövlətçiliyinin məhv olmaq təhlükəsi ilə üzləşdiyi bir dövrdə xalqın təkidli tələbi ilə siyasi rəhbərliyə qayıdan Heydər Əliyev ölkəni xaosdan, vətəndaş müharibəsi təhlükəsindən, dövlətçiliyin dağılması mərhələsindən xilas etdi.
1993–2003-cü illər ərzində həyata keçirdiyi siyasət ölkədə sabitlik yaratdı, idarəetmə sistemini bərpa etdi, ordunun formalaşmasına, iqtisadiyyatın dirçəlişinə və Azərbaycanın beynəlxalq müstəvidə nüfuzunun artmasına gətirib çıxardı.
Azərbaycanın yüksəliş strategiyası: Heydər Əliyev modeli
Neft strategiyası və qlobal iqtisadi inteqrasiya
1994-cü ildə imzalanan “Əsrin müqaviləsi” Azərbaycanın iqtisadi tarixində dönüş nöqtəsi olmaqla, ölkənin dünya enerji xəritəsinə qayıdışını təmin etdi. Bu müqavilə yalnız enerji sənayesinin deyil, həm də dövlət maliyyə sisteminin, xarici investisiyaların və iqtisadi islahatların əsas dayağına çevrildi.
Bu strategiyanın davamı olaraq Bakı–Tbilisi–Ceyhan və Bakı–Tbilisi–Ərzurum kəmərləri regionu qlobal enerji təhlükəsizliyinin mərkəzinə çevirdi.
Sabitlik və hüquqi sistemin qurulması
Heydər Əliyev Azərbaycanda hüquqi dövlət ideyasını reallaşdıran lider oldu. Ölüm cəzasının ləğvi, çoxpartiyalı parlament seçkiləri, Konstitusiya Məhkəməsinin yaradılması, ombudsman institutunun təsis edilməsi – bütün bu addımlar ölkədə demokratik institutların formalaşdırılmasına xidmət etdi.
Elm, təhsil və mədəniyyət siyasəti
Sovet dövründən başlayaraq Azərbaycan elminin və mədəniyyətinin himayədarı olan Heydər Əliyev yüzlərlə gəncin SSRİ-nin qabaqcıl ali məktəblərinə göndərilməsini təmin etmiş, müstəqillik dövründə isə elmin və təhsilin müasir tələblərə uyğun yenidən qurulmasına şərait yaratmışdır.
Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi təsbit edilməsi və latın qrafikasına keçid onun dil siyasətinin mühüm nailiyyətlərindəndir.
Azərbaycançılıq ideologiyası: milli bütövlüyü formalaşdıran fəlsəfə
Milli-mənəvi dəyərlərin qorunması
Heydər Əliyev Azərbaycan xalqının milli kimliyinin əsasında ana dilini, tarixi yaddaşı, adət-ənənələri və mənəvi dəyərləri görürdü. Onun azərbaycançılıq ideologiyası həm sovet dövründə milli-mənəvi dəyərlərin qorunmasına, həm də müstəqillik dövründə milli həmrəyliyin möhkəmləndirilməsinə xidmət etdi.
Bu ideologiya həm ölkə daxilində, həm də xaricdə yaşayan milyonlarla azərbaycanlının bir amal ətrafında birləşməsi üçün strateji baza oldu. Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayının keçirilməsi bu istiqamətdə atılan ən mühüm addımlardan idi.
Tolerantlıq və dini dəyərlərin harmoniyası
Ulu Öndər dinin siyasətə alət edilməsinə qarşı çıxmaqla yanaşı, Azərbaycanda tolerant mühitin möhkəmlənməsinə xüsusi diqqət yetirmişdir. Bütün dinlərin sərbəst şəkildə fəaliyyət göstərməsi, milli həmrəyliyə xidmət edən dini siyasət modeli onun praktik siyasi xəttinin mühüm tərkib hissəsi idi.
Heydər Əliyev epoxası – inkişafın yeni mərhələsi
Sosial siyasət və ədalət prinsipi
Onun sosial ədalət fəlsəfəsi cəmiyyətin bütün təbəqələrinin rifahının yaxşılaşdırılmasına, əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsinə, iqtisadi inkişafın bəhrələrinin xalqla bölüşdürülməsinə əsaslanırdı. Bu siyasət bu gün də Azərbaycan dövlətçiliyinin əsas prinsiplərindən biri kimi davam edir.
Ordu quruculuğunda dönüş
70-ci illərdə C.Naxçıvanski adına Hərbi Liseyin yaradılması, müstəqillik dövründə peşəkar ordunun formalaşdırılması və müdafiə sənayesinin inkişafı Azərbaycanın hərbi-strateji potensialının güclənməsinə ciddi əsas yaratdı. Bugünkü qələbələr həmin məktəbin davamıdır.
Nəticə: Bəşəriyyətə örnək olan bir ömür
THeydər Əliyev şəxsiyyətinin böyüklüyünü dərk etmək üçün onun fəaliyyətini yalnız bir dövrün, bir siyasi mərhələnin çərçivəsində deyil, bütünlükdə Azərbaycan xalqının tarixi inkişaf xəttinin kontekstində qiymətləndirmək lazımdır. O, Azərbaycan üçün sadəcə siyasi lider deyil, tarixi dönüş yaradacaq gücə malik bir fenomen, bir epoxa idi. Tarixin ən mürəkkəb sınaqlarından uğurla keçərək xalqını tərəddüddən qurtaran, gələcəyə inamı bərpa edən, dövlətçilik ənənələrini yenidən dirçəldən, milli özünüdərki və milli ruhu gücləndirən nadir şəxsiyyətlərdən biri kimi o, təkcə lider deyil, həm də milli yaddaşın və milli kimliyin memarı olmuşdur.
Ulu Öndərin fəaliyyəti göstərir ki, böyük liderlər xalqların taleyində ancaq siyasi qərarlar qəbul edən şəxslər kimi yox, həm də mənəvi dayaqlar yaradan, milli varlığın bünövrəsini qurub möhkəmləndirən ideya sahibləri kimi ön plana çıxırlar. Azərbaycan üçün Heydər Əliyevin gördüyü işlər, əslində, milli şüurun və dövlətçilik təfəkkürünün yenidən formalaşması demək idi. Bu baxımdan, onun irsinə nəzər saldıqda aydın olur ki, Ulu Öndər tarix səhnəsinə çıxdığı ilk gündən etibarən Azərbaycanı yalnız mövcud zamanda deyil, gələcək nəsillərin düşüncə və inkişaf xəritəsində də möhkəm şəkildə var etmək missiyasını daşıyırdı.
Bu dahi insanın fəaliyyətinin miqyası və dəyəri ondadır ki, o, xalqına təkcə müasir dövlət modelini bəxş etməmiş, həm də həmin dövlətin uzunmüddətli yaşaması üçün düşünülmüş konseptual baza yaratmışdır. Müstəqilliyin qorunub saxlanılması, sabitliyin təmin edilməsi, hüquqi dövlət quruculuğu, dilin və milli-mənəvi dəyərlərin müdafiəsi, iqtisadiyyatın modernləşdirilməsi, ölkənin beynəlxalq nüfuzunun artırılması – bütün bu istiqamətlərdə atılan addımlar bir-birindən asılı olmayan təsadüfi siyasi qərarlar deyil, əksinə, bütöv bir düşüncənin, uzaqgörən strateji proqramın təzahürü idi.
Heydər Əliyevin şəxsiyyətini dəyərləndirərkən onun yalnız dövlət başçısı olaraq qəbul etdiyi qərarlara deyil, həm də xalqla münasibətlərinə, milli ruhu yüksəltmək, insanları bir amal uğrunda birləşdirmək bacarığına diqqət yetirmək lazımdır. O, millətinə yalnız rəhbərlik etmirdi – ona yol göstərirdi, güc verirdi, onu əzmkarlığa, mətinliyə, özünə inama səsləyirdi. Ulu Öndərin titanik fəaliyyətinin mayasında xalqına olan sonsuz sevgi, Vətənə dərin bağlılıq və millətinin taleyinə daşıdığı məsuliyyət dayanırdı. Bu baxımdan onun siyasi irsi, əslində, milli mənəviyyatın zəngin bir xəzinəsidir.
Bu gün Azərbaycanın əldə etdiyi bütün uğurlar – dövlətçilikdə varislik, iqtisadi yüksəliş, beynəlxalq nüfuzun artması, milli həmrəyliyin möhkəmlənməsi – böyük strateqin vaxtilə qurduğu möhkəm özüllərə söykənir. Onun gələcəyə hesablanmış siyasəti göstərdi ki, dövlətin inkişaf etməsi yalnız iqtisadi güclə deyil, eyni zamanda mənəvi dəyərlərə söykənən ideoloji bütövlüklə mümkündür. Bu ideoloji bütövlüyün əsasında isə onun yaratdığı azərbaycançılıq məfkurəsi dayanır.
Ümummilli Liderin böyüklüyü həm də ondadır ki, o, Azərbaycan xalqının tarixi özünüdərk prosesini müasir dövrün tələbləri ilə sintez etməyi bacarmışdı. Tarixə dərindən bələd olan, keçmişin dərslərini müasirliyə tətbiq edən, gələcəyi isə bu günün reallıqları əsasında düzgün qurmağı bacaran liderlər çox azdır. Heydər Əliyev məhz belə fenomenal şəxsiyyət idi: o, keçmişi dərk edir, bu günü idarə edir, gələcəyi isə proqnozlaşdırırdı.
Məhz buna görə də Ulu Öndərin həyatı yalnız bir insan ömrü deyil – bir xalqın, bir dövləti yaşadan böyük enerjinin, böyük iradənin, böyük mübarizənin ömrüdür. Onun fəaliyyəti Azərbaycan xalqına göstərilmiş fədakarlığın, sədaqətin, müdrikliyin, yüksək idarəçilik qabiliyyətinin zirvə nümunəsidir. Bu ömür, sözün əsl mənasında, bəşəriyyətə örnək olan bir ömürdür.
https://www.youtube.com/watch?v=UsdwfmyNuDo
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire