Hər 3 ermənidən 2-si Ermənistanın xaricində yaşayır

Vazeh Əsgərov: "Fransız kitabxanalarında azərbaycan yazıçılarının əsərlərinin yerləşdirilməsi üçün müvafiq addımları atmalıyıq"

Azərbaycan Dillər Universitetinin rektorunun müşaviri, fəlsəfə doktoru Vazeh Əsgərovun BayMedia-ya müsahibəsini oxucularımıza təqdim edirik

- Vazeh bəy, bu günlərdə fransız dilində kitabınız çap olundu. Mövzuya keçməmişdən öncə, sizi təbrik edirəm və elmi fəaliyyətinizdə uğurlar arzulayıram. Kitab nədən bəhs olunur? 

- Minnətdaram təbriklərinizə görə. "Azərbaycanlıların emiqrasiyasi-tarix və perspektivlər: Fransa nümunəsi" adlı kitabımın mövzusu Fransaya olan azərbaycanıların emiqrasiyasından bəhs edir. Bu monoqrafiyanın əsas predmeti XIX əsrin sonundan başlayaraq yeni əsrə qədər olan tarixi faktları araşdırmaqdan ibarətdir. Kitabda Azərbaycanın ikiyə bölünməsi ilə başlanan siyasi immiqrasiyanın əsas başlama səbəblərini, eləcə də bu dövrdən başlanan köçürülmə siyasətinin qurbanlarına çevrilmiş azərbaycanlıların öz doğma yurdlarından didərgin düşmə səbəblərini göstərməyə çalışmışam. Qafqaz və ona yaxın Türkiyə, İran və Rusiyada inqilablarla müşahidə olunan XX əsrin əvvəllərinin mənzərəsi, deportasiyalar, ilk respublika, dünya müharibələri, repressiyalar siyasi rejim və s. siyası hadisələrin törətdiyi miqrasiyaların nəticələri bu kitabda öz əksini tapıb. Dağlıq Qarabağ ətrafında cərəyan edən proseslərə aydınlıq gətirərək bir neçə paraqrafda bu münaqişənin köklərini araşdırıb və problemin səbəblərini 1988-1994-cü ildə baş verən müharibədə axtarmaqda deyil, çox-çox əvvəllər çar Rusiyasının Qafqazı işğalına yönəltmiş və problemin köklərini məhz xristianlaşdırma siyasətinin nəticəsi kimi ermənilərin bu ərazilərə köçü ilə başlanan dövrlərdə axtarmağa çalışmışam. Bu kitabda həmçinin XX əsrdə azərbaycanlıların başına gələn hər növ köçürülmə, deportasiya siyasətini tədqiq etməyi qarşıma məqsəd qoymuşam. Fransaya olan emiqrasiyanı mümkün sənədlərdə tədqiq edərək, statistik göstəricilərdə sayı 70000 göstərilən azərbaycanlıların bu ölkəyə olan miqrasiyasını da bu kitabda görmək olar.

Kitabda Fransada məskunlaşmış məşhur azərbaycanlılar haqqında da 10-a qədər bibloqrafik məlumatlar daxil edilib. Yeni əsr miqrasiyanı da fərqli formada təqdim etməyə çalışmışam. Belə ki, kitabda son 25 ildə Fransada məskunlaşan 15 azərbaycanlı ailə ilə aparılan anketdə nəinki Azərbaycan Respublikasından olan eləcə də 5 qonşu dövlətdən (Rusiya, Gürcüstan, Ermənistan, Türkiyə, İran) Fransaya emiqrasiya etmiş azərbaycanlı ailələrin bu ölkəyə yerləşməsi haqqında geniş tədqiqat işi aparılıb.

- Bəs, bu gün Azərbaycan haqqında fransız dilində nəşrlərin sayı qənaətbəxş etmək olarmı? 

- Ümumiyyətlə müstəqilliyini son 20 ildə bərpa etmiş Azərbaycan kimi bir ölkə üçün hər hansı bir statistik araşdırma aparıb diaspor fəaliyyəti qiymətləndirmək və bir nəticəyə gəlmək o qədər də düzgün olmazdı. Tarixi baxımdan 20 il elə də uzun zaman deyil Lakin qeyd etməliyəm ki, son 10 ildə bu sahədə çox böyük işlər görülüb. Son illər Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaya çatdırılmasında YUNESKO-nun xoşməramlı səfiri, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondu zəngin mədəniyyətimizi, ədəbiyyatımızı, incəsənətimizi, Azərbaycan həqiqətlərini, xalqımızın başına gətirilmiş faciələri Fransada da təbliğ etmək sahəsində məqsədyönlü fəaliyyət göstərir. Hələ Strasburqda fəaliyyət göstərdiyim və təhsil aldığım müddətdə istər tələbə cəmiyyətlərində (AFAJ, ASEAF-FATA) istərsə də Strasburq Azərbaycan Evindəki fəaliyyətimiz dövründə bullutenlərin qəzetlərin və jurnallarınin dərc olunub fransız ictimaiətinə çatdırılmasında bir çox addımlar atılıb. Təkcə son bir ildə redaktoru olduğum Nizami Gəncəvinin və Məhsəti Gəncəvinin həyat yaradıcılığını əks etdirən əsərlər eləcə də Viktor Hüqodan bəhs edən "Fransız ədəbiyyatının milyarderi" kitabları bunu söyləməyə əsas verir. Düşünürəm ki, bu işləri daha da davam etdirməli və fransız kitabxanalarında azərbaycan yazıçılarının əsərlərinin yerləşdirilməsi üçün müvafiq addımları atmalıyıq.

- Ümumiyyətlə, Fransada yaşayan soydaşlarımızın yerli cəmiyyətə inteqrasiyası hansı səviyyədədir?

- İnteqrasiya, yəni bir qrup insanın digərinə uyğunlaşma prosesi heç zaman asan baş vermir. Əlbəttə ki, mədəni və iqtisadi yaxınlıq bu prosesi nisbətən yüngülləşdirir. Fransada məskunlaşmış soydaşlarımızdan fərqli olaraq bu ölkədə təhsil alan gənclərimizın ölkənin dilinə, adət-ənənəsinə və s. daha yaxından bələd olması inteqrasiya prosesində özünü müsbət şəkildə göstərmiş olur. Mən hətta qeyd edərdim ki, azərbaycanlı gənclər bir çox millətlərdən fərqli olaraq istər fransız ictimaiyyətinə, istərsə də Fransadakı digər millətlərə daha rahat şəkildə qaynayıb qarışırlar. Bundan əlavə Fransada diskriminasiyaya qarşı çox böyük işlər görülür. Biz istər Strasburq Azərbaycan Evi istərsə də tələbə cəmiyyətlərinin fəaliyyətində hər zaman müxtəlif xalqların nümayəndələrinin assosiativ işlərə cəlb olunmasında da müxtəlif işlər görürük.

- Bu proses erməni icmasında necə gedir? 

- Azərbaycan və erməni diasporunun Fransadakı fəaliyyətini müqayisə etmək düzgün olmazdı. Belə ki, Ermənilərin Fransa torpaqlarına məskunlaşmasınin tarixi daha qədimdir. İlk erməni tacirlərinin Fransaya gəlişi XV əsrə təsadüf edir. Orta əsrlərdən başlayaraq dəniz ticarətinin inkişafında artım müşahidə olunmağa başlayır. Bu əlaqələr orta əsrlərdə liman şəhəri kimi tanınan Marsel şəhərində daha geniş forma alır. XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəllərində ermənilərin Fransaya köçü daha da sürətlənir. Bu gün dünyada üç ermənidən ikisi Ermənistanın xaricində yaşayır. Avropa ölkələri arasında ən çox erməni icmasını özündə birləşdirən ölkə də məhz Fransadır. Bir faktı qeyd edim ki, təkcə 1855-1918-ci illər arasında Fransada 31 dövri erməni məcmuəsi dərc olunub. 1902-ci ildə isə Yelisey çölləri yaxınlığında ilk erməni kilsəsinin təməli qoyulub. Burada əlbəttə din faktorunun da böyük rol oynamasını qeyd etmək lazımdır.

- Bu ölkədə bir neçə ilini yaşayan şəxs olaraq, necə düşünürsünüz Fransa cəmiyyətinin diqqətini ölkəmizə cəlb etmək hansı təklifləriniz var?

- Qeyd etməliyəm ki, həmvətənlərimizin Fransaya olan emiqrasiyası XIX əsrin sonlarına təsadüf edir. Həmin dövrdə daha çox ticarət qurmaq və təhsil almaq üçün Fransaya üz tutan azərbaycanlıların (xüsusən cənub soydaşlarımız) bəziləri bu ölkədə məskunlaşıblar. Lakin Fransa Azərbaycan əlaqələrinin tarixi hələ IX-X əsrlərdə Abbasilər dövləti tərəfindən başlamışdı. Bu dövr üçün çox önəmli olan bu əlaqələr əsasən ticarət sahəsində aparılırdı. Azərbaycanın İpək younun üzərində yerləşməsi fransızların da bu ölkəyə gəlməyinə səbəb olurdu. Biz bu əlaqələrin olmasına Nizaminin də əsərlərində fransızları firəng Fransanı isə Firəngistan kimi təqdim etməsinin də şahidi oluruq. Artıq 1697- ci ildə biz Şərq kitabxanasında Bartelemi Derbelotun Azərbaycan ədəbiyyatı, mədəniyyəti və sairləri haqqında məlumata rast gəlirik. İlk diplomatik və ticari əlaqələr isə 1708 - ci ildə Səfəvilər ilə bağlanmışdı. Fransanın sərqşünas alimləri kimi tanınan bir çoxları, Barbier de Meynard, Alfons Silver, Lucien Buvat və ədəbiyyatçılar George Sand, Alexandre Dumas iki millət arasında ilk mədəni əlaqələrin yaradılmasında öz töhvələrini vermişdirlər. Az sonra dünya dilləri arasında fransız dilinin nüfuzunun yüksəlməsinin və bir çox frankofon Azərbaycan mütəfəkkirlərinin bu dildə əsərlər yaratmasının şahidi oluruq. Bunlardan İsmayıl bəy Qutqaşınlı, Mirzə Fətəli Azundzadə, Rəşid bəy Axundzadə, Məhəmməd Ağa Şahtaxtinski, Əlimərdan bəy Topçubaşov, Mirzə Kazım bəy, Möhsün bəy Xanlarov, Ceyhun Hacıbəyli, Əhməd Ağaoğlu və digərini göstərmək olar. Bütün bu əlaqələr ADR dövründə daha da inkişaf etdirilmişdir. 

Bu gün Fransa-Azərbaycan əlaqələri bir çox sahələri əhatə edir. İkinci dəfə müstəqillik əldə etdikdən sonra Türkiyədən sonra Azərbaycanın müstəqilliyini tanıyan (31 dekabr 1991) ikinci dövlət də məhz Fransa olub. 16 mart 1992-ci ildən Fransanın Azərbaycanda səfirliyi açılıb. 20 dekabr 1993-cü ildə isə iki dövlət arasında "Dostluq, qarşılıqlı anlaşma və əməkdaşlıq" sazişi imzalanıb. Bir il sonra isə 20 oktyabr 1994-cü ildə Azərbaycanın Fransada səfirliyi fəaliyyətə başlayıb. Azırbaycanın UNESCO-ya üzv olması, Əsrin Müqaviləsində fransız sirkətlərinin pay alması eləcə də Azərbaycan və Fransa prezidentlərinin bir necə dəfə rəsmi səfərə getmələri də buna misal göstərilə bilər. 

Bu əlaqələrin daha da inkişaf etdirilməsi çox önəmlidir və bunun üçün kifayət qədər Azərbaycan dövləti tərəfindən addımlar atılır. Bizdən tələb olunanlar isə daha çox Fransanın elmi həyatına müxtəlif əsərlərin, kitabların yazılması, dərc olunması, dərnəklərin, təşkilatların daha da aktiv şəkildə fəaliyyət göstərməsi kimi görürəm. 

- Fransa mediası ölkəmizə istənilən səviyyədə diqqət ayırmır. Bunu nə ilə əlaqələndirirsiniz? 

- Fransa mediyasında ölkəmizlə bağlı materialların hazırlanması əksinə olaraq son illərdə daha çoxalıb. Bu da Fransanın Azərbaycana olan marağının ildən ilə artması ilə əlaqəlidir. Lakin bu materialları qənaətbəxş adlandırmaq da olmaz. Bunun üçün yenə də bu ölkədə yaşayan və fəaliyyət göstərən soydaşlarımızın fəallığının artırılması yumruq kimi birləşib vahid bir şəkildə işləmələri şərtdir. Fransız xalqı ədəbiyyat oxumağa çox meyillidir. Əminəm ki, Azərbaycan haqqında nə qədər çox francızca kitablar yazılıb dərc olunarsa bir o qədər bizim də haqq səsimiz eşidilədəcək. 

http://www.baymedia.az/news.php?id=33608#.UwXy7vl_se0

Elnur Eltürk

Fransada gənc azərbaycanlı alimin monoqrafiyası nəşr olunmuşdur

^-A⁺A

17.02.2014

Paris, 17 fevral (AzərTAc). Strasburq Universitetinin doktorantı olmuş Azərbaycan Dillər Universitetinin əməkdaşı Vazeh Əsgərovun Avropanın tanınmış “Presses Académiques Francophones” nəşriyyatında “Azərbaycanlıların miqrasiyası - tarix və perspektivlər: Fransa nümunəsi” kitabı nəşr olunmuşdur.

Azərbaycanlıların Fransaya miqrasiyasından bəhs edən monoqrafiya müəllifinin əsas məqsədi mövzu çərçivəsində XIX əsrin sonlarından dövrümüzədək tarixi faktları araşdırmaq olmuşdur.
Müəllif Azərbaycanın çar Rusiyasının və İranın arasında ikiyə bölünməsi ilə başlanan siyasi immiqrasiyanı doğuran əsas məsələlərdən bəhs etmiş, eləcə də həmin dövrdən başlanan köçürülmə siyasətinin qurbanlarına çevrilmiş azərbaycanlıların öz doğma yurdlarından didərgin salınmasının səbəblərini göstərməyə çalışmışdır.
Qafqaz və ona yaxın məkanda yerləşən Türkiyə, İran və Rusiyada inqilablarla müşayiət olunan XX əsrin əvvəllərinin mənzərəsi, deportasiyalar, ilk respublika, dünya müharibələri, repressiyalar, siyasi rejim və digər siyasi hadisələrin törətdiyi miqrasiyaların nəticələri kitabda öz əksini ətraflı tapmışdır.
Dağlıq Qarabağ ətrafında cərəyan edən proseslərə aydınlıq gətirməyə çalışan müəllif bu münaqişənin köklərini araşdırmış və problemin səbəblərini 1988-1994-cü illərdə baş verən müharibədə axtarmaqda deyil, çox-çox əvvəllər çar Rusiyasının Qafqazı işğal etdiyi, xristianlaşdırma siyasəti kimi ermənilərin bu ərazilərə köçürülməsi ilə başlanan dövrə aid olduğu qənaətinə gəlmişdir.
Kitabda XX əsrdə xalqımızın məruz qaldığı hər növ köçürülmə, deportasiya siyasəti hərtərəfli tədqiq edilmişdir. Müəllif azərbaycanlıların Fransaya miqrasiyasını zəngin sənədlər əsasında tədqiq etmiş, statistik göstəricilərə istinadla 70 min azərbaycanlının bu ölkəyə miqrasiyasının səbəblərini araşdırmağa çalışmışdır.
Kitaba Fransada məskunlaşmış məşhur azərbaycanlılar haqqında 10-dək biblioqrafik məlumat daxil edilmişdir.
Müəllif yeni əsrdə başlanan miqrasiyanı da orijinal formada təqdim etməyə çalışmışdır. O, son 25 ildə təkcə Azərbaycandan deyil, 5 qonşu dövlətdən (Rusiya, Gürcüstan, Ermənistan, Türkiyə, İran) də Fransaya miqrasiya etmiş azərbaycanlı ailələrin bu ölkədə yerləşməsi haqqında geniş tədqiqat işi aparmışdır.
Geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulan kitabda bəhs olunan məsələ azərbaycanlıların miqrasiyasının öyrənilməsi baxımından xüsusi maraq doğurur.
Əsgər Əliyev
AzərTAc-ın xüsusi müxbiri
Paris

© İstifadə edilərkən AzərTAc-a istinad olunmalıdır

1 / 1 StartStop

General immigration of the Azerbaijani people, history and perspectives: the example of France

     During the twentieth century, the study of political repression in the USSR was conducted without the use of statistical sources and data from international organizations. These documents were kept strictly secret, and therefore inaccessible. With the fall of the Berlin Wall in 1989 and the collapse of the USSR in 1991, the world is in fact completely altered. This process leads to the division of many countries in Europe, which provokes the arousing of new areas of conflict, and also the proclamation of the in dependence of few countries such as Azerbaijan in October 1991. These political changes caused movements of population. Primarily related to security, mainly due to the Armenian-Azerbaijani conflict, which changed the economy in a significant way, population migrate and settle in the CIS countries, more especially in Russia and in Ukraine, or also in Germany, in Israel and elsewhere. Nowadays, the reasons for the emigration of the Azerbaijani people are different. Our research scrutinizes, sociologically and historically, all Azerbaijani migration flows to France at the contemporary times, that is to say the late nineteenth century to the early twenty-first century. This study is enhanced by analyses of migration of neighboring countries. The example of Azerbaijan gathers different types of immigration that is the reason why we thought it would be relevant and meaningful to analyze the current issues of population movements. In addition, the study of migration of Azerbaijani is thrilling and stimulating because of its cultural, political and especially economical, facets for a better understanding of our societies.

https://www.presses-academiques.com//system/covergenerator/build/1490

Vazeh ASGAROV 

La Deuxième Guerre russo-iranienne et le traité de paix de Turkmentchay

C’est à la fin du XVIIIème siècle qu’a commencé l’expansion de l’Empire russe dans le Caucase du Sud. Le Caucase, puissante forteresse protégée par la nature, est resté inaccessible pendant de nombreux siècles. Toutefois, les plans de l'Empire russe ne correspondaient pas aux intérêts des puissances occidentales, en particulier de la Grande- Bretagne, qui a cherché à utiliser la position stratégique de l'Azerbaïdjan pour contenir l'expansion russe dans le Caucase central. La France n'a également pas pu se réconcilier avec l'influence croissante de la Russie dans cette région stratégique. Les tentatives du khan de Guba Fatali Khan d’unir tous les khanats azerbaïdjanais du nord-est sous son autorité afin de centraliser et de créer un état d’Azerbaïdjan n’ont pas connu de succès.

En 1799, Fatali khan, succédant au trône de Mohammed Agha khan, demanda à George XII, le tsar de Kartli et de Kakhétie, d’envoyer le trône de son père Irakli le IIème et de son fils en otage. Peu de temps après, le tsar de la Géorgie fit appel à l’empereur de Russie de prendre Kartli et Kakheti sous son autorité directe. La conquête de Car-Balakan en 1803, ainsi que la capture par la force du khanat de Ganja en 1804, ont obligèrent l’État iranien et l’Empire ottoman à prendre leurs précautions. En 1804, le shah d’Iran déclara la guerre. Malgré des subventions importantes en espèces et les armes reçues par l’Angleterre et la France, la guerre se termina en 1813 par une victoire de la Russie. La deuxième guerre de deux ans (1826-1828) se termina par la gloire de la Russie. Pour la première fois, entre les deux guerres, les Russes ont réussirent à établir une communication avec les peuples montagnards du Caucase.

La paix du Gulistan a été la fin de la première partie de la lutte contre les deux puissances pour la conquête de la région du Caucase. Treize ans après, de nouveau, le conflit éclatait. En mai 1826, les Perses ont occupé la ville de Lenkoran. Le Tsar Nicholas I (1825-1855) a remplacé le général Yermolov avec nouveau commandant général de la région du Caucase, Paskevitch, qui a apporté la guerre à une fin victorieuse et a dirigé son armée, le 13 octobre 1827, en direction de Tabriz (Constant, 2002).

Le 10 février 1828, dans le village de Turkmentchay, près de Tabriz, a commencé les négociations de paix entre Abbas Mirza, fils de Fath Ali Shah et gouverneur de l’Azerbaïdjan et Ivan Paskevitch, feld-maréchal des armées russes. Le traité de Turkmentchay était la deuxième phase de la séparation du peuple Azerbaïdjanais. À la suite du traité, l'Azerbaïdjan a été divisé entre la Russie et l'Iran sur la rivière Araxe. En vertu de l’article 4 du traité, la Perse perd sa souveraineté sur les khanats de Irəvan (Erevan), de Nakhitchevan, de Talysh, sur les régions de Ordoubad et de Mougan en plus de toutes les terres annexées par la Russie en vertu du traité de Gulistan. La rivière Araxe est la nouvelle frontière entre la Perse et la Russie. En avril 1828 la Russie a déclaré la guerre à la Turquie.

Après le traité de Turkmentchay, les khanats et les sultanats perdent leurs pouvoirs et deviennent, des gouberniya (préfecture). À cette époque, le nouveau pouvoir créait six régions — Bakou, Quba, Shéki, Shirvan, Karabakh et Talych , deux daire (district) — Ielizavetpol, Car Balakən, et deux distancia (distance) Gazakh et Shamshadil. Les régions de Shéki, Shirvan, Karabakh et Talych étaient  administrées  par le « gouvernement des régions musulmanes » avec la capitale comme la ville de Shousha. Les régions Bakou, Quba, à leurs tours, étaient dirigées par « le gouvernement militaire » qui se trouvait à Derbent. Le Ier procureur du Caucase nommait pour chaque région un komendant (commandant) qui avait un grand droit au pouvoir. Ce sont eux qui décidaient les questions importantes, la valeur des impôt ou bien la location d’un terrain de pétrole, etc. Le komendant était considéré comme le chef de sa région. Cependant, il n’avait pas le droit d’ordonner la condamnation à mort (Aliyev, 1997).

           Les khanats de Transcaucasie au début du XIXème siècle

Tadeusz Swietochowski (1985) Russian Azerbaijan, 1905-1920: The shaping of national identity in a muslim community, Cambridge University Press

Comme à l’époque des khanats, les régions étaient composées des mahals (quartier). Les chefs des mahals étaient les beys fidèles de la Russie. Ces sous commandants, les beys, obligeaient les paysans de payer leurs impôt sans retarder, réglaient les disputes entre les gens, etc. Ils n’avaient pas de salaire, mais recevaient 10% de l’impôt collecté. Par la suite du rang il existait le kəndxuda[1] (Vəliyev, 2000).

En général, ce système était très dur pour les paysans. La corruption, la violence, l’injustice progressaient. Les impôt impayés doublaient, triplaient et finalement, les paysans perdaient leurs biens. Les sénateurs du Caucase, Kutyasov et Mentchikov, chargés de contrôler la situation de l’Azerbaïdjan entre 1829 et 1830, étaient choqués par la vie très dure de la population et adressaient une lettre au Ministère de la Justice. Le député Tsar, Vasiltchikov, écrivait : « les impôt fonciers sont si élevés  que le payement devient impossible. En même temps, il n’existe pas une loi pour définir et collecter des impôt. Tout est décidé par le komendant » (Mahmudov, 2005).

Après la révolte des « dékabristes », le tsar Ier Nicolas était très en colère contre les populations avec l’esprit de liberté. Et ces événements sont bien influencés sur la politique coloniale de la Russie. Par rapport aux autres populations du Caucase, cette politique était assez sévère  contre les Azerbaïdjanais à cause de leur religion  et de leur langue majoritairement turque.

La richesse de la terre était si considérable que le Ministère des Finances le comte Fankrin soulignait : « Les richesses et les biens du Caucase du Sud, surtout de l’Azerbaïdjan nord peuvent être considérés comme des colonies qui rapporteront beaucoup à l’état ». Ou bien en 1828, dans le projet de Rusiya Cənubi Qafqaz ticarət   şirkəti (l’Organisme Commercial du Caucase du sud de la Russie), crée  par Griboïedov et Zavilenyevsi écrivaient : Si on fait attention aux pays du Caucase du Sud nous remarquons que la nature a créé tous pour l’homme, mais jusqu’à maintenant les gens n’en profitaient pas (Vəliyev, 2000).

Par contre, cette richesse était à disposition du procureur du Caucase, des komendant, des beys et des kəndxuda. Il faut aussi souligner que les événements des deux guerres russo-iraniennes se déroulaient sur le territoire de l’Azerbaïdjan nord et sud. Évidemment cette situation influençait l’économie. La corruption, la violence, l’injustice, l’inhumanité et la barbarie rendaient insupportables non seulement la vie des paysans et des ouvriers, mais aussi d’autres classes de la population. Mais le plus grand problème social restait l’exil et la déportation qui étaient l’une des méthodes traditionnelles russes pour que les gens oublient leurs origines, leurs traditions et pour qu’ils se mêlent à d’autres populations.

La paix de Turkmentchay a attribué le renforcement de l'Azerbaïdjan et aussi l'ensemble du Caucase. Elle a consolidé la position de la Russie au Moyen-Orient et dans les Balkans, a créé des conditions pour l'expansion du commerce dans la mer Noire. Avec cette conquête, le nord de l'Azerbaïdjan a perdu son indépendance, sa souveraineté, et est devenu une colonie, qui, bien entendu, est un phénomène réactionnaire. Le peuple Azerbaïdjanais à la suite de cet acte a été divisé en deux parties. Après cette conquête, le morcellement féodal a été aboli et a apporté la souffrance au peuple en masse.

---

[1] Kəndxuda — mot se compose de deux mots kənd (village) et xuda (dieu en persan) signifie le chef du village.

 Vazeh ASGAROV: "L'immigration générale des Azerbaïdjanais, histoire et perspectives: le cas de la France"