Müasir Azərbaycanın memarı Ulu Öndər Heydər Əliyev dünya tarixinə parlaq və silinməz iz qoymuşdur.

Dosent Vazeh Əskərov

Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə heyətinin üzvü,

ADNSU rektor v.m.i.e

Aşıq ağlat məni, dolum, boşalım,
Əridim, bağrımın yağımı qaldı?
Yaşıl bostanımın, yaşıl bağımın,
Kökdən üzülməmiş tağımı qaldı?
Oxu asta-asta, de sərin-sərin,
Dərdimiz ağırdı, yaramız dərin.
Karvanı köçdüsə Dədə Heydərin,
Daha deyib-gülmək çağımı qaldı? 

Zəlimxan Yaqub “Böyük ömrün dastanı”

 

Azərbaycan xalqı 12 dekabr 2003-cü ilin şənbə səhərini vətənin böyük oğlu, böyük şəxsiyyət, müdrik dövlət xadimi, Azərbaycanın prezidenti olmuş Heydər Əliyevin vəfatı xəbəri ilə açdı. Ölkədə yeddi günlük ümummilli matəm elan olunmuş, dövlət bayraqları endirilmiş, bütün dövlət tədbirlərinin keçirlməsi dayandırılmış və Azərbaycan xalqının milli azadlıq və istiqlaliyyət tarixində xilaskar rolunu oynamış dahi şəxsiyyət Heydər Əliyevin vəfatı ilə bağlı hüzn ab-havası hökm sürürdü. Yerli telekanallarda Ümumilli lider Heydər Əliyevin fəaliyyəti ilə bağlı arxiv materialları nümayiş etdirilir. Ölkənin hökumət üzvləri, ziyalıl, ictimaiyyət nümayəndələri bir-birinin ardınca televiziyada çıxış edərək ümummilli lider Heydər Əliyevin vəfatı ilə bağlı kədərlərini bölüşürdülər. Natiqlər öz çüxışlarında xalqı hazırkı prezident İlham Əliyevin ətrafında sıx birləşməyə və atasının başladığı işi davam etdirməyə çağırırlar.

Milyonlarla insanın sevimlisinə çevrilmiş Ulu Öndər hələ gənc ikən öz xalqının taleyüklü məsələlərində yaxından iştirak etmiş, yüksək vəzifələrə layiq görülmüş və çiyinlərində öz ölkəsinin böyük yükünü daşımışdır. Elə bu səbəbdəndir ki, Ümummilli liderin keçdiyi böyük və mənalı eləcə də olduqca şərəfli həyat yolu zaman və məkan anlayışına sığmır. Məhz Heydər Əliyevin 1969-cu ildə ölkə rəhbərliyinə gəlişi ilə sovet respublikaları arasında geridə qalmış Azərbaycanı qısa bir zamanda böyük bir siçrayışla inkişaf yoluna gətirmişdir.

Həmin dövrdən başlayaraq ölkədə bu vaxta qədər görünməmiş inkişaf və yüksəliş eləcə də tikinti-quruculuq işləri başlanılmışdır. Respublikanın bütün sahələrində, siyasi və mədəni həyatında uğurlu inkişaf başladılmış və Azərbaycanda yeni həyat başlamışdır. Bu inkişaf nəticəsində tezliklə respublikanın bütün sahələrində, iqtisadiyyat, sənaye və kənd təsərrüfatında, mədəniyyət və təhsil sahəsində böyük uğurlar əldə edilmiş, çoxsaylı sənaye müəssisələri, mədəniyyət və təhsil ocaqları, tibb müəssisələri inşa edilmişdir. İldən ilə yeni yaşayış massivləri və qəsəbə və kəndləri salınır, məktəblər, uşaq bağçaları, universitetlər açılırdı. Respublikamız üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən yeni saraylar, yaraşıqlı binalar və şəhərə gözəllik verən yaşıllıqlar salınırdı.

Ən əsası isə Ulu Öndərin Respublikaya rəhbərlik etməsi ölkədə bu vaxta qədər görünməmiş milli ruhun, azərbaycançılığın və kadr potensiallının milliləşdirilməsinin təməli qoyulmağa başlanılmışdır. Məhz həmin dövrdən başlayaraq hər il yüzlərlə azərbaycan gənci təhsil almaq üçün SSRİ-in ən qabaqcıl ali məktəblərinə göndrilmiş və azərbaycanlılar daha mühüm dövlət vəzifələrinə irəli çəkilməyə başlanılmış, Azərbaycan dili dövlət dili kimi təsbit edilmiş və bununla da tez bir zamanda ölkəmiz digər respublikalar arasında qabaqcıl respublikalarından birinə çevrilmişdir.

Sovet dövrünün perestroyka dövründə Qorbaçov rejiminin qəzəbinə tuş gəlmiş Ümummilli lider səhəti bəhanə gətirilərək əvvəlcə müalicə adı ilə bütün dövlət işlərindən uzaqlaşdırılmış və sonra isə məcburən təqaüdə göndərilmişdir. Lakin ölkədə baş verən hərcmərclik və səriştəsiz idarəçiliyin baş alıb getməsinə dözə bilməyən və sonda məlum 20 Yanvar hadisələrindən bir gün sonra xalqın xilaskarı ulu öndər Heydər Əliyev yenə də xalqımızın kədərini bölüşmüş və ölkə vətəndaşlarına qarşı həyata keçirilmiş qanlı aksiyanı ifşa edərək cəllad Qorbaçov hakimiyyətini ciddi tənqid edərək xalqa bir dayaq və təsəlli olmuşdur.

Yenicə müstəqilliyini bərqrar etmiş müstəqil Azərbaycan yenə də ciddi  böhran və ərazi bütövlüyünə qarşı ciddi təziqlər ilə üzləşmiş və müharibə şəraitinə düşmüşdür. Ölkə yenicə bərpa etmiş müstəqilliyini itirmək təhlükəsi ilə üzləşmişdir. Azərbaycan xalqı yeganə çıxış yolu kimi təkidlə Heydər Əliyevin yenidən hakimiyyətə çağırmış və yalnız onun uzaqgörən siyasi baxışı ilə gənc ölkənin düşdüyü bu ağır vəziyyətdən eləcə də sosial-iqtisadı, hərbi-siyasi böhrandan çıxardacağına inanmışdır.

1991-1993-cü illərdə Naxçıvanda 1993-cü ildən 2003-ü ilə qədər isə paytaxt Bakıda Ülü Öndər bütün əməyini sərf edərək düşünülmüş və uzaqgörən siyasəti sayəsində Azərbaycanın inkişafı və vətəndaşlarının rifahı uğrunda gecə-gündüz çalışmış və ölkəmizin müstəqilliyini əbədi etmiş eləcə də ölkənin gələcək inkişafının bütün strateji hədəflərini müəyyən edərək Azərbaycanın sonrakı illərində də inkişaf edərək möhkəmlənmsinin təməlini qoymuşdur.

 Ən əsası isə öz xalqının gələcəyini düşünürək "İnanıram ki, mənim axıra çatdıra bilmədiyim taleyüklü məsələləri, planları, işləri sizin köməyiniz və dəstəyinizlə İlham Əliyev başa çatdıra biləcək. Mən ona özüm qədər inanıram və gələcəyinə böyük ümidlər bəsləyirəm" deyərək dövlətin idarə edilməsini öz layiqli davamçısı möhtərəm Prezident İlham Əliyev olduğunu bildirmişdir. Bu gün Azad Azərbaycan, məhz Prezident İlham Əliyevin uğurlu siyasəti ilə idarə edilərək inkişaf etdirilir.

Qabarma və çəkilmə.

Ay və Günəşdən qaynaqlanan cazibə qüvvələri

                                            Nantes, 2007, photo by Vazeh

    Qabarma və çəkilmə (mədd və cəzr) Ayın cazibə qüvvəsinin təsiri nəticəsində okean və dənizlərdə suyun səviyyəsinin müəyyən zaman aralıqlarında qalxması və enməsidir. Qabarma-çəkilmə hadisəsi zamanı Yerdə yaranan sürtünmədən dolayı planetimizin dönmə sürəti azalır və eyni zamanda da Ay Yerdən uzaqlaşır. Bu təbiət hadisəsi Ay və Günəşdən qaynaqlanan cazibə qüvvələrinin və Yer-Ay cütlüyünün kütlə mərkəzi ətrafında Yerin fırlanması nəticəsində ətalət qüvvələrinin birləşməsindən yaranan dəniz və okean səviyyələrinin hündürlüyünün dəyişməsidir. Qabarma və çəkilmə göy cisimi üzərində başqa göy cisimlərinin tətbiq etdiyi kütlə çəkilişi qüvvətləri səbəbiylə olan forma pozulmaları deməkdir. Ən çox bilinəni, Ay və Günəşin görəli mövqelərindəki dəyişmələrin təsiriylə Yer səthində dəniz səviyyəsində ortaya çıxan dövrlü dəyişmələrdir.

Günəşin və Ayın cəzbetmə qüvvəsi bu yerlərdə gün ərzində suyun səviyyəsinin 4 dəfə dəyişməsinə səbəb olur (2 qabarma və 2 çəkilmə hadisəsi bir-birini əvəzləyir). Ay Yer kürəsi ətrafında dönərkən, Yerin Aya baxan üzü tərəfdə olan sular Ay tərəfindən çəkilərək qabardılır. Tam ay və yeni ay zamanı, yəni Yer, Ay və Günəş təxminən eyni oxda olduqda göy cisimlərinin təsiri artır və gelgitlər daha böyük amplituda olur. Buna misal bulaq suyunu göstərmək olar. Əksinə, birinci və sonuncu rüblərdə üç cisim dörddəbirdə olduqda, amplituda daha aşğı olur.

        

  

Nantes, 2007, photo by Vazeh

       

    Başqa dillə desək bir gündə, müəyyən saatlarda yer üzündəki suların ard-arda alçalma və yüksəlməsinə Qabarma-çəkilmə hadisəsi deyilir. Qabarma-çəkilmə hadisəsinin meydana gəlməsi Ayın çəkiliş qüvvətidir. Bu çəkiliş qüvvəti; Ay Yer kürəsi ətrafına dolanarkən dəyişik bölgələri təsir edər və uzaqlığa görə dəyişər. Ay Yerdən uzaqlaşsa çəkiliş qüvvəti azalar, yaxınlaşdıqca çəkiliş qüvvəti artar. Qabarma-çəkilmə hadisəsi okeanları daha çox təsir edər.

        Ay Yer kürəsi ətrafında dönərkən yer kürəsinin bir üzü Aya daim daha yaxındır. Bu vəziyyətdə Aya yaxın yerdəki sular ay tərəfindən özünə doğru çəkilərlər. Bu vaxt qabaran suların arxasında olan boşluqları yanlardan gələn sular doldurar. Beləcə Yerin Aya nazir səthində sular yüksələrkən, digər yerlərdə alçalar. Bu yüksəlmə və alçalma bir-birini davamlı izlər.

        Günəş də qabarma-çəkilmə hadisəsinə təsir edər. Ay Yer kürəsi ilə Günəş arasındaykən bu təsir az lakin hamısı bir istiqamətdəykən çox olar. Qabarma-çəkilmə hadisəsi ilk və ikinci dördün mərhələlərində ən aşağı, yeni ay və bütöv ay dövrələrində ən böyük dəyəri götürər. Yerin bir nöqtəsində sular qabararkən Ay o yer üçün səmanın ən yüksək nöqtəsindədir.

        Hər hansı bir yerdə qabarma-çəkilmə hadisəsi hər gün eyni saatda olmur. Bir əvvəlki gündən 50 dəqiqə daha geç meydana gəlir. Səbəbi isə Yer ilə Ayın eyni istiqamətdə dönməsidir.

         Qabarma-çəkilmə hadisəsindəki sürtünmələrdən ötəri yer kürəsinin öz ətrafındakı dönmə sürəti azalar. Beləcə günlər yavaş yavaş uzanar. Qabarma-çəkilmə hadisəsindəki sürtünmə Dünyanın dönmə sürətində yavaşlamağa səbəb olarkən, Ayın da hər il Yerdən 12,7 sm uzaqlaşmasına səbəb olar.

Dr. Vazeh Əskərov

 

Azİİ məzunu olan Qvineya-Bisau Respublikasının naziri ADNSU-nu ziyarət edib

Noyabrın 7-də BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası (COP29) çərçivəsində ölkəmizdə səfərdə olan Qvineya-Bisau RespublikasınınƏtraf Mühit, Biomüxtəliflik və İqlim Fəaliyyəti naziri Viriato Luis Soares Cassama Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetində (ADNSU) olub. 

ADNSU-nun rektor əvəzi, dosent Vazeh Əskərov Azİİ-nin (ADNSU) fəxri məzunlarından olan Viriato Luis Soares Cassamanı universitetdə görməkdən məmnun olduğunu bildirb. Qonağa ADNSU-da mövcud təhsil və tədris prosesi, elmi nailiyyətlər haqqında məluma verən dosent Vazeh Əskərov Azİİ məzunlarının dünyanın çoxsaylı ölkəsində, eyni zamanda Azərabaycanda mühüm uğurlara imza atdıqlarını deyib. O, qonağın diqqətinə çatıdırb ki, Azİİ məzunlarımızın doğma universiteti ziyarət etməsi bizi çox sevndirir. 

 Qonaqlar əvvəlcə universitetin maddi-texniki bazası ilə tanış olub, Azİİ e-Kitab Evində, Mineralogiya muzeyində olublar, kimya laboratoriyalarını gəzib, akademik Azad Mirzəcanzadənin adını daşıyan auditoriyanı ziyarət ediblər.   

İllər sonra məzunu olduğu doğma ali təhsil ocağında olmaqdan məmnunluğunu bildirən nazir Azərbaycan universitetlərinin COP29 çərçivəsində keçirilən tədbilərə və ümumilikdə Cop29-da iqlim dəyişikliklərinə qarşı mübarizədə mühüm töhfə verə biləcəyinə inandığını deyib. 

 Qeyd edək ki, Viriato Luis Soares Cassama 1989-1992-ci illərdə Azİİ-də Kimya fakültəsində təhsil alıb. 

 

 

Minister of Guinea-Bissau, AzII alumni, visits ASOIU

ASOIU

On November 7, Viriato Luis Soares Cassama, Minister of Environment, Biodiversity and Climate Action of the Republic of Guinea-Bissau, who is visiting our country within the framework of the 29th session of the Conference of the Parties (COP29) to the UN Framework Convention on Climate Change, visited the Azerbaijan State Oil and Industry University (ASOIU).

Acting Rector of ASOIU, Associate Professor Vazeh Askarov expressed his pleasure in welcoming Viriato Luis Soares Cassama, one of the distinguished alumni of AzII (ASOIU). While briefing the guest about the current education and teaching process and scientific achievements at ASOIU, Associate Professor Vazeh Askarov mentioned that AzII alumni have achieved significant success in many countries around the world, as well as in Azerbaijan. He emphasized that it brings great joy when AzII alumni visit their alma mater.

The guests first familiarized themselves with the university's material and technical facilities, visited the AzII e-Book House and Mineralogy Museum, toured the chemistry laboratories, and visited the auditorium named after academician Azad Mirzajanzade.

The minister expressed his pleasure in returning to his alma mater after many years and stated his belief that Azerbaijani universities can make significant contributions to COP29 events and, in general, to the fight against climate change within the framework of COP29.

It should be noted that Viriato Luis Soares Cassama studied at the Faculty of Chemistry at AzII from 1989 to 1992.

Зеленый вектор Страны огней

Политика

31 Октябрь 2024

Проведение климатической конференции в Баку - свидетельство высокого авторитета Азербайджана

Азербайджан занимает ключевые позиции в продвижении «зеленой» энергетики и устойчивого развития. Проведение COP29 в Баку свидетельствует как о высоком авторитете Страны огней, так и уникальной возможности консолидировать усилия сообщества для решения глобальных экологических вызовов.

В беседе с нашим корреспондентом и.о. ректора Азербайджанского государственного университета нефти и промышленности (АГУНП) доцент Вазех Аскеров поделился своими мыслями о значимости COP29 для Азербайджана, будущем «зеленой» экономики, роли университетов в подготовке специалистов по возобновляемым источникам энергии, а также перспективах международного сотрудничества в этих сферах.

- Вазех муаллим, что обещает проведение COP29 в Баку и какие, на ваш взгляд, ключевые экологические инициативы планируется представить на этом форуме?

- Проведение в Азербайджане Конференции сторон Рамочной конвенции ООН об изменении климата (COP29), которая впервые на постсоветском пространстве состоится в Баку, свидетельствует о высоком авторитете нашей страны на международной арене. Как и во всех сферах, Азербайджан зарекомендовал себя как надежный и стабильный партнер в вопросе охраны окружающей среды и эффективного использования природных ресурсов. Подтверждением тому служит активное участие нашей страны в 20 международных конвенциях, которые являются ключевыми документами по охране окружающей среды и климатическим проблемам. 

Ежегодно климатический саммит ООН собирает представителей 197 стран на обсуждение вопросов борьбы человечества с глобальным потеплением. В этом году страны-участницы должны поставить новую цель по климатическому финансированию. Предыдущая цель финансирования борьбы с изменением климата была поставлена в 2009 году, которая требовала от развитых стран $100 млрд инвестиций в год. Насколько мне известно, данная цель на протяжении 15 лет была достигнута всего один раз - в 2022 году. Поскольку страны по-прежнему далеки от согласия по вопросам климатического финансирования, думаю, что в Баку на COP29 будут выдвинуты новые инициативы по созданию новых фондов и приняты декларации национальных правительств по сокращению парниковых газов. Также я убежден, что будут обсуждены механизмы финансирования проектов по устойчивой энергетике, вопросы адаптации к климатическим изменениям и выдвинуты инициативы по переходу к низкоуглеродной и ресурсосберегающей экономике. 

- Какие шаги предпринимает Азербайджан для обеспечения экологической безопасности, учитывая возросшие вызовы, связанные с изменением климата и загрязнением окружающей среды?

- Самые, что называется, активные шаги. Еще в 2016 году наша страна занимала 31-е место по индексу экологической эффективности среди 180 стран мира. Реализуемые национальные программы, улучшение законодательства, сотрудничество с международными организациями в области экологической безопасности и проекты по возобновляемым энергоресурсам позволяют Азербайджану подниматься в мировом экологическом рейтинге. Наша страна ставит целью сократить к 2030 году количество парниковых газов на 35% по сравнению с 1990 годом. После 2030 года поставлена более амбициозная цель, которая заключается в сокращении парниковых газов на 40% к 2050 году. Президент Ильхам Алиев объявил освобожденные земли нашей страны зоной «зеленой» энергии. К 2050 году планируется превратить эти территории в зоны чистых нулевых выбросов. Плюс ко всему, задействованы программы повышения осведомленности населения о важности охраны окружающей среды, в образовательную программу вузов страны включена подготовка кадров по возобновляемым энергоресурсам. 

- Можно ли уже сегодня говорить о перспективах и новых возможностях перехода Азербайджана к «зеленой» энергетике и как университетская система может способствовать подготовке специалистов для этой сферы?

- Переход к «зеленой» экономике, являющейся компонентом устойчивого развития, занимает важное место в концепции развития Азербайджана. В нашей стране принят документ «Азербайджан 2030: Национальные приоритеты социально-экономического развития», где содержатся конкретные экологические цели, такие как ускорение перехода нашей страны к «зеленой» экономике, эффективное управление природными ресурсами, сокращение выбросов углерода, адаптация к изменению климата и повышение энергоэффективности. Страна уже делает шаги в этом направлении, развивая солнечные и ветряные энергетические проекты. 

Университетская система также может способствовать подготовке специалистов посредством включения курсов по возобновляемым источникам энергии, устойчивому развитию и исследований в области «зеленой» энергетики.  В этой связи считаю важным отметить, что уже второй год, как АГУНП совместно с престижным британским Университетом Уорвик (University of Warwick) реализует программу обучения на магистерском уровне по специальности «Возобновляемые источники энергии». Основная цель программы - подготовка нового поколения специалистов в области возобновляемой энергии в нашей стране с использованием передовых научных достижений и инновационных образовательных технологий, а также внесение возможного вклада в переход Азербайджана на «чистую» энергию как с академической, так и технической точки зрения. В 2024/2025 учебном году обучение магистров финансируется АГУНП, в следующем году государство продолжит финансировать данный проект, что обеспечивает ее устойчивость.  

Наряду с подготовкой кадров академические круги, располагающие огромным научным потенциалом, могут внести важную лепту в создание новых технологий и методов для выбросов посредством исследований и установления партнерства с компаниями для разработки и внедрения низкоуглеродных технологий и устойчивых практик. В связи с этим 12 сентября в АГУНП прошел международный форум «Борьба с изменениями климата в глобальной повестке высшего образования», организованный Министерством науки и образования совместно с международным рейтинговым агентством Times Higher Education (THE). 

Мы предложили создать сеть азербайджанских вузов во имя борьбы с вызовами, возникшими в результате климатических изменений. Создание подобной сети может стать эффективной платформой для объединения потенциала азербайджанских ученых и консолидированной борьбы с экологическими угрозами в целом. 

- Как вы оцениваете текущие меры по восстановлению экосистем освобожденных территорий и какова роль университетов, в частности, АГУНП, в этом процессе?

- Оккупация Арменией территорий Азербайджана, продолжающаяся почти 30 лет, нанесла серьезный ущерб экологической ситуации в регионе. Незаконная эксплуатация и разграбление природных ресурсов, вырубка и сжигание лесов, загрязнение водных ресурсов, уничтожение флоры и фауны, нарушавшие экологическое равновесие, являются очевидными фактами экологического терроризма, осуществляемого Арменией на оккупированных землях Азербайджана

С освобождением азербайджанских земель экологическому террору пришел конец. В результате реализации крупномасштабных проектов экосистема Карабаха постепенно восстанавливается. Практически сразу после освобождения территорий начались работы по восстановлению лесных массивов в регионе. Так, за несколько дней было высажено несколько тысяч деревьев в Губадлинском, Джебраильском, Физулинском, Агдамском районах. Однако на восстановление экосистемы региона, по самым оптимистичным оценкам, потребуется не один десяток лет. 

Наряду с восстановлением экосистемы на освобожденных территориях ведутся серьезные работы по реконструкции, строятся новые дороги, аэропорты, восстанавливается инфраструктура. В этих работах принимают участие и наши кадры. В АГУНП регулярно проводятся конференции и «круглые столы» по теме восстановления Карабаха. 

Также мы реализуем совместно с Университетом Уорвика обучение на магистерском уровне по специальности «Возобновляемые источники энергии». А в Азербайджано-французском университете (UFAZ), действующем при АГУНП, налажено обучение на магистерском уровне по специальности «Управление водными ресурсами». Кстати, обе специальности достаточно актуальны и востребованы во всем мире, а сотрудничество с ведущими мировыми вузами позволит подготовить высококвалифицированных специалистов. 

Наши студенты - это завтрашние специалисты, бизнесмены и инвесторы, которые примут активное участие в социально-экономической жизни страны и будут способствовать восстановлению освобожденных территорий. Уверен, что они внесут достойный вклад не только в восстановление освобожденных территорий, но и дальнейшее развитие азербайджанской экономики и промышленности в целом. 

- Любое международное мероприятие - это в первую очередь новые знакомства и налаживание связей. Планирует ли АГУНП укрепить или создать новые международное партнерство и сотрудничество в рамках COP29 для достижения экологически устойчивого развития и внедрения передовых технологий в области «зеленой» энергетики?

- 2024 год знаменателен не только проведением в Баку COP29. Нынешний год объявлен в Азербайджане «Годом солидарности во имя зеленого мира». На протяжении года в АГУНП были проведены десятки международных конференций и симпозиумов, «круглых столов», акции по посадке деревьев, интеллектуальные игры, была осуществлена программа «Послы зеленого мира» и т.д. В настоящее время данные мероприятия продолжаются, идет подготовка ряда проектов, в т.ч. научной конференции по декарбонизации экономики, планируется создание коалиции университетов во имя реализации задач COP29. Помимо того в рамках COP29, я думаю, академическим кругам представится возможность обсудить научные аспекты новых инициатив, технологий и практик в области «зеленой» экономики, низкоуглеродной экономики и защиты окружающей среды. 

Уверен, что COP29 станет эффективной площадкой для усиления международного партнерства и сотрудничества академических кругов для достижения экологически устойчивого развития.

Абульфаз БАБАЗАДЕ

 Ali neft təhsili necə yeniləşir?

• MÜSAHİBƏ
•   17.03.2024

Xəbər verildiyi kimi, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti (ADNSU) ilk dəfə olaraq dünya universitetlərinin nüfuzlu QS reytinq sıralamasında yer alıb. Belə yüksək meyara uyğunluq, məsul reytinq şkalasında irəliləmək, texniki təmayüllü universitet , eləcə də Azərbaycan ali təhsili üçün nə deməkdir? Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin (ADNSU) rektor əvəzi, Stras­burq Universitetinin doktoru Vazeh Əskərov bu sualın cavabında bildirdi:

– Öncə qeyd etmək istərdim ki, son illərdə istər ölkə rəhbərliyinin təhsilə bir­başa qayğısı və himayəsi, istərsə də ölkədə Elm və Təhsil Nazirliyinin, yeni yaradılmış Elm və Ali Təhsil üzrə Dövlət Agentliyinin fəaliyyətinin yenidən qurul­ması universitetlərin həyatında da yeni bir canlanma yaradıb. Azərbaycanda ali məktəblərin beynəlxalq rəqabət qabiliy­yətinin artırılması, dünyanın müxtəlif apa­rıcı universitetləri ilə əlaqələrin qurulması və ikili diplom layihələrinin, proqramların həyata keçirilməsi universitetlər üçün əlavə imkanlarla yanaşı, onların çağdaş çağırışlara qoşulmasını da asanlaşdırıb. Bu çağırışlara vaxtında, arqumentləşdiril­miş reaksiya göstərilməsi ali təhsil müəs­sisələrinin inkişafına töhfə verir. 

ADNSU bu istiqamətdə öz rolunu və qarşısında duran vəzifəni kifayət qədər anlayır və 4-cü sənaye inqilabının tələb­lərini yüksək səviyyədə cavablandırma­ğa çalışır. Sevindirici haldir ki, QS rey­tinqi üzrə ADNSU 2 min 800 universitet arasinda 1200-cü yerdə qərarlaşıb. Bu, ilk cəhddə önəmli bir göstəricidir. Qar­şıdakı illərdə bu reytinq sıralamasında daha da yaxşı nəticə əldə etməyi hədəf seçmişik. 

Hazırda elmi potensialın daha da ar­tırılması istiqamətində işlər görülür. Bu proses universitetdaxili, eləcə də bey­nəlxalq əlaqələrimizin daha da inkişaf etdirilməsinə yönəldilib. Əlbəttə, məqsəd təkcə yüksək keyfiyyətli kadr hazırlı­ğı deyil, həm də məzunların sonradan harada nə işlə məşğul olması da bizim üçün önəmlidir. Universitetimiz QS rey­tinqində məşğulluq göstəricisinə görə, dünyada 271-ci, Azərbaycanda isə ilk yerdə qərarlaşıb. Bu, bizi növbəti mər­hələdə irəli getməyə sövq edir. 

Hazırda bizim universitetdə 7 fakültə fəaliyyət göstərir və 30 ixtisas üzrə təd­ris həyata keçirilir. Bunlardan 18-i bey­nəlxalq akkreditasiya olunmuş ixtisaslar­dır. Universitetin nüfuzunun qaldırılması və tədrisin daha düzgün və beynəlxaq standartlara uyğun aparılması üçün yeni yollar və vasitələr axtarırıq.

– Yerli və beynəlxalq əmək ba­zarında rəqabətliliyin qorunub saxlanmasında yeni ixtisaslar üzrə kadr hazırlığı önəmli rol oynayır.

– Doğrudur, hər bir ali məktəbi gərək­li universitet edən məhz onun hansı ix­tisaslarda və necə kadr hazırlaması, məzunların sonrakı uğurlarıdır. Sevindi­rici haldır ki, bu il 104 yaşı tamam olan universitetimizin yüz minlərlə məzunu olub. Sovet dönəmində məzunlarımız arasında əcnəbi tələbələr kifayət qədər çox idi. Çalışırıq ki, xaricdən daha çox tələbə cəlb edək. 

Bu gün bizim əsas istəklərimizdən biri də düzgün ixtisaslar seçib, 4-cü sə­naye inqilabının tələblərinə uyğun ola­raq ixtisaslarda kadr hazırlığını həyata keçirməkdir. Universitet bugünkü əmək bazarına uyğun olaraq hansı ixtisas­ları və hansı formada tədris etməyi öz qarşısına əsas məqsəd qoymuşdur. Biz nə qədər keyfiyyətli tədris aparsaq tələbələrin gələcək karyeralarına da bir o qədər yardımçı olarıq. Bu baxımdan, biz özümüzə sual veririk: bu yumşaq ba­carıqları tələbələrimizə nə vaxt, necə və hansı formada vermək lazimdir? Bu, çox önəmlidir. Çünki biz yalnız yaxşı mühən­dis yetişdirməliyik.

Amma biz yanaşı olaraq onlara xüsu­si bacarıqlar verməsək, əlbəttə ki, onlar iş bazarında yerlərini tez tapa bilməyə­cəklər. Bu məqsədlə artıq bir neçə ildir ki, 2-ci kursdan başlayaraq tələbələrin dil, eləcə də İT biliklərinə yiyənməsinə, gələcək iş müsahibələrinə hazırlığına diqqət yetiririk. Bu tədbirlər sırasında karyera məzun günlərinin təşkil olunması universitetimizdə artıq ənənə halını alıb. Biz universitetin sənaye müəssisələri ilə birbaşa əlaqələrini yaradırıq.

– Bəs xarici universitetlərin təcrübəsindən necə yararlanır­sınız?

– Biz beynəlxalq proqramların təşviq edilməsinə çalışırıq. Təkcə tələbələrin deyil, müəllimlərimizin də müxtəlif bey­nəlxalq proqramlarda iştirakını təmin etməyə, onların öz bilik və bacarıqları­nın artırılması və müasir tələblərə uy­ğun fəaliyyət göstərməsinə çalışırıq. ADNSU-nun ötən illərdə kifayət qədər beynəlxalq əlaqələri formalaşıb. Bu gün sevindirici haldir ki, bizim dünyanın müxtəlif universitetləri ilə çox sıx əlaqələ­rimiz var, memorandumlar imzalanıb və davam edən layihələr mövcuddur. 

Bizim əsas marağımız hansısa əlaqələrin təkcə imzalanma prosesinin həyata keçirilməsi deyil, eyni zamanda onun hansı formada – neçə tələbə və pro­fessor, müəllim heyətini əhatə etməsi, nə qədər funksional olmasıdır. Bu gün dün­yanın 100-dən artıq universiteti ilə belə əlaqələrimiz mövcuddur. Bu proqramlar­da çıxış edərək bizim müəllim və tələbə heyəti müxtəlif layihələr həyata keçirir.

– Hazırda bir sıra sənaye sahələrində məhz süni intel­lekt geniş tətbiq olunur. Bu proses neft-qaz hasilatı sahə­sində necə gedir?

– Bəli, bu gün dünyada bizi əhatə edən müxtəlif sahələrdə süni intel­lektdən istifadə olunur. Bu istehsalat, logistika, nəqliyyat və maliyyə sektoru ola bilər və s. Amma sual da yaranır: süni intellekt bizim gələcək həyatımı­za tam uyğunlaşırmı, təsir göstərirmi, bu, neqativmi, yoxsa pozitivmi olacaq? Çünki süni intellekt daha çox müasir in­sanı özündə birləşdirir və onu daha çox xoşbəxt edir. Amma ola da bilsin ki, süni intellekt müəyyən kəsim insanlar üçün arzuolunan deyil və onlar üçün müəy­yən əngəllər törədə bilər.

Digər tərəfdən, bir şeyi anlamaq la­zımdır ki, süni intellekt özü belə ancaq ondan istifadə etdikcə çoxalmağa baş­layır. Məsələn, bu gün çat ChatGPT ən çox istifadə olunan və hələ də test döv­rünü yaşayan bir proqramdır. Bundan nə qədər çox istifadə edilərsə, onda o qədər də çox data yığılar. Bu datalara əsasən o proqram daha da inkişaf edə­cək. Bəli, sual yaranır ki, süni intellekt insanı əvəz edəcəkmi? Bu suala, yəqin ki, mütəxəssislər daha yaxşı cavab verər. Amma gəlin açıq etiraf edək ki, həmin texnologiyanın inkişafını da məhz insanlar – mühəndis və alimlər həyata keçirirlər. Deməli, bu prosesin davamlı olması, inkişaf etməsi üçün biz ondan daha çox istifadə etməliyik və biz bun­dan qorxmamalıyıq. 

– Fransız–Azərbaycan Uni­versiteti (UFAZ) niyə məhz ADNSU-nun nəzdində fəaliyyət göstərir. UFAZ-ın milli ali təh­silə töhfəsi nədən ibarətdir?

– Azərbaycan gənclərinin ölkəni tərk etmədən dünyanın ən aparıcı universi­tetlərinin təhsilini alması, eləcə də təh­sil sistemimizin beynəlxalq rəqabətliliyə daha da uyğunlaşdırılması, qabaqcıl dünya təhsilinin ölkəmizə gətirilməsi baxımından Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlam Əliyevin 2016-cı ildə im­zaladığı sərəncam mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Həmin ilin sentyabrından baş­layaraq Azərbaycan–Fransız Universiteti ADNSU-nun nəzdində fəaliyyətə başla­mışdır. Onun fəaliyyət istiqaməti daha çox texniki fənlər olduğuna görə məhz ADNSU seçilmişdir. 

Sevindirici haldır ki, UFAZ-ın uğur­ları bu gün kifayət qədər yaxşıdır. Hət­ta UFAZ tələbələrinin, xüsusən də mə­zunlarının göstərdiyi nəticələr ölkədə birincilər sırasındadır. Bu, bizi sevindirir. Əsas məqsəd UFAZ-ın tələblərinin iki dövlət diplomunu ölkədə almaları, xarici dildə danışmaları deyil, yeni infrastruk­turun yaradılması, müəllim heyətinin ye­tişdirilməsi, inzibati isçilərin beynəlxalq professor-müəllim heyəti ilə bir yerdə olmasıdır. 

UFAZ ilk olaraq 160 nəfərlik 4 ixtisas üzrə, hər ixtisas üzrə 40 nəfər olmaqla dövlət hesabına bakalavriat səviyyəsinə qəbul aparmaqla fəaliyyətə başlamışdı. 2020-ci ildə 3 magistratura ixtisası üzrə də əlavə olaraq qəbul həyata keçirilmişdi. 2024-cü ildə UFAZ-da daha 4 ixtisas - biri magistratura, 3-ü bakalavr üzrə açılacaq. Artıq il ərzində 160 deyil, 250 tələbənin dövlət hesabına qəbul edilməsi və təhsil alması, əminəm ki, gözəl bir nəticə verə­cək. 2027-ci ilə qədər ixtisasların sayının daha da artırılması nəzərdə tutulur. 

Bundan başqa, dünyanın ən aparı­cı universitetlərindən biri sayılan Vorvik Universiteti ilə bərpa olunan enerji ixti­sası üzrə ikili diplom proqramı bu ildən fəaliyyətə başlamışdır. Bu da çox boyük bir göstəricidir. Çünki Vorvik Universiteti beynəlxalq rəqabətliliyə görə dünyada 67-ci yerdədir. Əməkdaşlıq etdiyimiz di­gər universitetlər də kifayət qədər rey­tinqli universitetlərdir.

Neft-qaz profilli bir universitetin ar­tıq bərpaolunan enerji, su ehtiyatlarının idarə edilməsinə keçid etməsi də məhz cənab Prezidentin 2024-cü ili “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” elan etmə­si çərçivəsində atılmış addımdır. Bu istiqamətdə qarşımızda kifayət qədər böyük çağırışlar var. Çalışırıq ki, ölkədə gedən proseslərdə bizim universitet də iştirak eləsin. Bu il çox önəmli bir tədbi­rin – COP29-un ölkmizdə keçirilməsi ilə bağlı bizim universitet ilboyu böyük bir proqramla çıxış edcək. Ölkəmizin əsas istiqamət kimi seçdiyi yolun məsuliyyə­tini anlayırıq və bir qocaman universitet olaraq biz bu işə öz töhfəmizi verməliyik.

Müsahibəni apardı:
Anar TURAN
XQ

В ногу со временем

Политика

19 Март 2024

АГУНП готовит специалистов с учетом современных вызовов

Мировой рынок нефти и газа, охватывающий разведку, добычу, переработку и распределение сырой нефти и природного газа, остается важнейшей опорой мировой экономики, поставляя необходимые энергетические ресурсы различным отраслям и домохозяйствам.

Несмотря на то, что страны взяли курс на возобновляемые источники энергии и защиту климата, пока еще нефть и газ продолжают доминировать в глобальной энергетической структуре. По мере роста развивающихся экономик спрос на нефть и газ растет, что стимулирует инвестиции в разведку и добычу. Однако отрасль постоянно ищет способы повышения эффективности, снижения воздействия на окружающую среду и изучения альтернативных энергетических решений, для чего необходима и соответствующая кадровая подготовка.

Об этом в эксклюзивном интервью нашему корреспонденту рассказал и.о. ректора Азербайджанского государственного университета нефти и промышленности доцент Вазех Аскеров.

- С ростом авторитета Азербайджана как страны, богатой ископаемым топливом, а также гаранта энергетической безопасности Европы, растет и спрос на высококвалифицированные кадры в области нефтегазодобывающей промышленности. Как обстоят дела с подготовкой кадров в Азербайджанском государственном университете нефти и промышленности (АГУНП) в этом направлении? 

- Прежде всего следует отметить, что наш университет является одним из старейших вузов, который готовит специалистов нефтегазового сектора. В настоящее время в АГУНП обучаются свыше 19 тыс. студентов по 30 специальностям, 18 из которых прошли международную аккредитацию.

- Учитывая новые технологии, необходимость совершенствования преподаваемых в вузе специальностей остается актуальной. АГУНП обеспечивает обучение в соответствии с новыми требованиями и стандартами, согласно применяемым в стране механизмам развития углеводородных отраслей, и соответственно нацелен на подготовку специалистов с учетом требований сегодняшних промышленных предприятий, как на уровне бакалавриата, так и на уровне магистратуры. В этом аспекте наш вуз укрепляет существующие связи, как с местными, так и с зарубежными организациями. Для подготовки новых высококвалифицированных кадров в соответствии с требованиями отрасли основное внимание уделяется развитию теоретико-практических знаний и формированию «гибких» навыков студентов. Сегодня наш университет предоставляет студентам периода Четвертой промышленной революции обучение по самым современным специальностям и учебным программам, отвечающим мировым стандартам, и это позволяет нашим выпускникам продолжать свое образование или профессиональную деятельность, как в нашей стране, так и за рубежом.

- Скажите, существуют ли какие-то проблемы и пробелы в этой сфере? 

- В быстро развивающемся мире своевременная адаптация специальностей к внедряющимся инновациям является одним из основных вызовов, стоящих перед нами. В некоторых случаях быстрая потеря актуальности только что начатых предметов создает необходимость их быстрой замены на новые, обеспечения деятельности университетских лабораторий в соответствие с современными стандартами, а в некоторых случаях их полной замены. Ведь время не ждет, мы должны шагать в ногу с современными вызовами и максимально быстро осуществлять учебные процессы, соответствующие сегодняшним реалиям.

- Насколько востребованы выпускники вуза на рынке труда нашей страны и за рубежом? 

- По статистике занятости наш университет занимает 271-е место в мире и первое в стране. Сегодня более 70% студентов, обучающихся в АГУНП, получают образование по государственному заказу. Надо понимать, что КПД университета определяют его выпускники, их трудоустройство в соответствии с полученными специальностями. Созданный и успешно функционирующий в университете карьерный центр заинтересован в том, чтобы помочь студентам, начиная с 3-го курса, улучшить свои навыки межличностного общения и найти более гибкую работу в своей области. В связи с этим собрана и проанализирована информация о 10 тыс. наших выпускников за последнее десятилетие, определены новые направления развития. Высококвалифицированная подготовка выпускников, знание иностранных языков и «гибкие» навыки помогают им найти работу не только в нашей стране, но и далеко за ее пределами.

- Каковы перспективы внедрения инноваций и искусственного интеллекта в нефтегазодобывающую отрасль, методы и механизмы интеграции передового зарубежного опыта в отечественную промышленность и что предлагает взамен Азербайджан?

- Искусственный интеллект - это ИТ-система, которая заменяет человека на производстве. Искусственный интеллект, выступая в качестве одного из основных характерных инструментов Четвертой промышленной революции, приводит к изменениям и серьезным преобразованиям традиционной промышленности. Мы уже наблюдаем это в различных сферах жизни - в образовании, здравоохранении, промышленности, производстве, логистике, ИТ, на транспорте, в финансовом секторе. Он стимулирует развитие интеллектуальной отрасли за счет автоматизации, системы прогнозирования и контроля качества. Роботы и машины на базе искусственного интеллекта способны с точностью и эффективно справляться со сложными задачами, что позволяет повысить производительность и снизить затраты. Использование возможностей искусственного интеллекта в нашей стране наряду с нефтегазовой, а также в ряде других отраслей все больше возрастает, и эта тенденция будет постепенно набирать обороты.

- Как ваш университет готовится к COP29? Какие мероприятия намечены и какие практические меры предпринимаются в образовательном плане по сохранению оптимальных климатических условий для человеческой жизнедеятельности на фоне возрастающего интереса к природным энергоресурсам нашей страны? 

- В связи с объявлением 2024 года в Азербайджанской Республике «Годом солидарности во имя зеленого мира» и предстоящей в Баку 29-й сессии Конференции сторон ООН (COP29) в АГУНП стартует проект «Зеленый университет». На ученом совете университета были утверждены план мероприятий и состав рабочей группы проекта. АГУНП как высшее учебное заведение, готовящее инженерные кадры в области нефти, газа, химии и энергетики, обладающее богатым научным потенциалом по этим направлениям, а также осуществляющее обучение на основе современных международных программ по возобновляемым источникам энергии с Ворвикским университетом Великобритании, а в Азербайджано-французском университете - по специальности «Управление водными ресурсами», считает своим моральным долгом внести свой вклад в работу, проводимую в республике в рамках «Года солидарности во имя зеленого мира» и саммита COP29.

- Сегодня в разных странах мира работает немало известных специалистов-выпускников АГУНП. В этом аспекте как обстоят международные связи вуза?

- АГУНП имеет прямые партнерские отношения с 75 университетами более чем 25 стран мира. В рамках действующих договоров осуществляется обмен студентами и академическим персоналом, реализуются совместные исследовательские проекты. В результате сотрудничества АГУНП с Университетом штата Джорджия, США в университете создана программа магистра делового администрирования (MBA). Учебная программа MBA разрабатывается совместно с Университетом Джорджии и ежегодно обновляется. Или, скажем, в результате тесного сотрудничества с Зигенским университетом Германии в АГУНП были организованы специальности по управлению бизнесом. Кроме того, в рамках Международного кредита Erasmus+ университет обменивается студентами с рядом высших учебных заведений, включая Университет Лестера и Университет Кила (Великобритания), Ближневосточный технический университет и Стамбульский университет культуры (Турция), Страсбургский университет и Университет Рейна 1 (Франция).

За прошедшие годы АГУНП подписал соглашения о сотрудничестве с Гданьским университетом (Польша), Институтом инженерии и технологий КПР (Индия) и Университетом КМУ (Южная Корея). В 2017-2023 гг. были подписаны договоры о сотрудничестве АГУНП с российскими вузами (Югорский государственный университет, Северный (Арктический) федеральный университет имени М.В.Ломоносова, Институт химии высокочистых веществ им. Г.Г.Девятых, НПО Государственный оптический институт им. С.И.Вавилова, Астраханский государственный технический университет, Институт проблем нефти и газа РАН, Российский университет дружбы народов, Новосибирский государственный технический университет, Российский химико-технологический университет им. Д.И.Менделеева, Удмуртский государственный университет) и другими высшими учебными заведениями.

- Общественности широко известна деятельность Французско-азербайджанского университета при АГУНП - UFAZ. Каковы перспективы деятельности этого учебного заведения на фоне обострения политико-дипломатического кризиса между Францией и Азербайджаном?

- К сожалению, после Великой Победы в 44-дневной Отечественной войне, некоторые страны, и в первую очередь Франция, начали выдвигать против Азербайджана необоснованные обвинения, и этот процесс все еще продолжается. UFAZ был создан в 2016 году распоряжением главы государства и несет миссию получения азербайджанской молодежью высшего образования международного уровня в пределах своей страны, не выезжая за границу. Результаты, показанные UFAZ в период его деятельности, достаточно высоки. Руководство Страсбургского университета-партнера, профессорско-преподавательский состав, приглашенный из Франции в количестве 150 человек, а также французские коллеги, постоянно работающие в Баку, никогда не позволяли политике Франции просочиться в стены университета. Более того, они поддерживали Азербайджан во время предвзятого отношения к нашей стране. Сегодня UFAZ - это передовые образовательные стандарты Страсбургского университета, занимающего двухсотую строчку в мировом рейтинге, но действующего в азербайджанском правовом поле.

- Благодарю за беседу.

 Абульфаз БАБАЗАДЕ