http://oyo.org.uk/book/022012/05.jpg

Azerbaycanda adet-enene ve ya oz kokune bagliliq.

 

     20yashina hele qedem qoymamishdim. Universtetin III kursunu bitirib yay tetiline cixmaga hazirlashirdim. Felsefe fenninden muhazirelerin birinde kafedramiziniz dekani Reshid muellim (Cabbarov) qapini acib iceri daxil oldu ve tezlikle yaxin ve ucgar rayonlarin birinde Fransiz sefirliyi terefinden teshkil olunacaq 3 heftelik derslere muellim teleb olunmasini bildirdi. Teklif elediyi qabaqcil telebeler arasinda menim de yer almagim sevindirici idi. Derslerin bashlanmasina duz bir ay qalirdi. I kursun I gununden etibaren her gun bir yerde oldugum sozumu sohbetimi bolushduyum yaxin dostum Kamil Piriyev hemin yay birinci defe Fransaya Futbol uzre dunya cempionatina baxmaga getmeye ayrilan yeri qazanmishdi. Qeyd edim ki, bu yer de Fransiz sefirliyi terefinden teshkil olunan bir nece merheleden ibaret olan ve bir nece hefte erzide kecirilen musabiqe neticesinde qazanilmishdi. Kamil Piriyev haqqinda iki cumle ile danisha bilmeyeceyem yegin. Lakin, bir il sonra yeniden teshkil olunacaq eyni kurslarda bir yerde olacagimi da hec dushunmurdum. 

Ismayilli rayonunun Lahic kendinde teshkil olunacaq 3 heftelik kurslara bir nece namized olmasina baxmayaraq yayda Bakida qalmaq isteyen telebelerin sayi az olurdu. Sonda secilecek olan telebeler arasinda en real getmek arzusunda olan bir men ve bir de .... Rahib Shikhlinski haqqinda qisa yaza bilmerem. Beli bu boyuk insan menimle eyni ilde instituta qebul olunmush, birinci gunden butun telebelerin ve muellimlerin regbetini qazanmish, shir burcunden olub butunlukde oz boyuk ureyi ile oz burcune sadiq qalmish, ve eyni ilde Instituta daxil olan 8 grupun sinif numayendesine cevrilmishdi. Iller otushenden sonra biz onun Strasbourga tehsil dalinca getdiyinin shahidi olacaq, yeniden telebelerin sevimlisine cevrilecek ve nehayet ASEAF (FATA) Fransadaki ilk azerbaycanli telebe teshkilatinin sedri secilecekdi.

Sonda oyrendik ki, Lahica sefer edenler arasinda biz tek deyil Fransadan daha bir muellimin de geleceyi gozlenilir. Dr. Sonel Bosnali hemin dovrde oz doktorluq ishi ile elaqedar Bakida idi. Artiq hemin dovrden xaricilerin sevimli mekanina cevrilmish Lahic hemin dovrde turk dillerini arashdiran Sonelin de diqqetini celb etmish ve o da bu gozel fusunkar torpaga sefer etmek ve yerli ehalinin dili, medeniyyeti, adet ve enenesi ile yaxindan tanish olmaq arzusunda idi.

Belece avqustun birinci heftesi biz, Rahib ve men avtobus ile Shamaxinka deyilen avtovogzal erazisinden Lahica yola dushuruk. Sonel Bosnali ve Guy Chevallier sefere bizden bir nece saat sonra sefirliyin mashininda yollanirlar...

(ardi var) 

"Uğurlarımız Fransada da eşidilir"

Strasburq Universitetinin doktoru Vazeh Əsgərovun "Həftə içi"nə müsahibəsi

Avropa Birliyində, ümumiyyətlə "köhnə dünya"da aparıcı söz sahibi olan Fransa dünya beynəlxalq səviyyədə yürüdülən siyasətə təsir göstərən əsas dövlətlərdən sayılır. Bu baxımdan onun yürütdüyü siyasətə kiçik dövlətlər tərəfindən böyük maraq göstərilir, hər bir ölkə bu siyasətin öz mənafeyinə doğru dəyişməsini arzulayır. Bu işdə isə sözsüz ki, diasmpora və lobbi qurumları mühüm rol oynayır.

   

   Fransanı Azərbaycan üçün maraqlı dövlət edən başlıca səbəb onun Minsk Qrupunun həmsədrlərindən biri olması ilə yanaşı, həm də orada güclü erməni lobbisinin fəaliyyət göstərməsidir. Fransada fəaliyyət göstərən Azərbaycan Tələbələr Cəmiyyətinin sədri, Strasburq Universitetinin doktoru Vazeh Əsgərov "Həftə içi"nə müsahibəsində bu məsələlərə aydınlıq gətirdi.

   

   - Fransanın yeni prezidenti qondarma erməni soyqırımını yenidən qaldıracağınl bildirib. Bu məsələnin əsl səbəbi nədir?

   

   - Fransadakı son prezident seçkilərindən sonra "soyqırım" məsələsi yenə də aktual olaraq qalmaqdadır və özünü daha çox biruzə verir. Lakin istər Fransada, istərsə də digər ölkələrdə bu və buna oxşar qanunların qəbulunu bir o qədər də real hesab etmirəm. Qeyd etmək istərdim ki, ermənilərə "soyqırım" məsələsinin hər zaman aktual saxlamaq nə qədər vacib sayılırsa, bu siyasəti dəstəkləyən supergüclərə də bir o qədər önəmli sayilmaqdadır. Bir əsr keçməsinə baxmayaraq Osmanli imperiyasının xofu hələ də yaddaşlardan silinməyib. Düşünürəm ki, bu kimi məsələlərin aktual saxlalanılması sadəcə ermənilərə xoş gəlmək uçun deyil, eyni zamanda Turkiyəni psixoloji gərginlikdə saxlamağa hesablanır.

   

   - Bu məsələyə qarşı Azərbaycan və Türkiyə diasporu hansı adekvat planlar hazırlayıblar?

   

   - Öz təcrübəmdən faydalanaraq qeyd etmək istərdim ki, Fransadakı əksər türklər erməni məsələsinə bir o qədər de önəm vermirlər. Əlbəttə ki, uzun illər Türkiyədəki ermənilərlə bir yerdə yaşamış etnik azərbaycanlıları nəzərdə tutmuram. Türklər kürd məsələsinə daha çılgın reaksiya verir, lakin azərbaycanlıların hər bir cağırışı cavabsız qalmır və onlar bizimlə birlikdə öndə hərəkət edirlər. Son aylarda Parisdəki Ermənistan səfirliyinin qarşısında təşkil olunan iki aksiyanı buna misal göstərmək olar. Digər hallarda Fransada Azərbaycan Türkiyə əlaqələrinə kifayət qədər önəm verilir. Düşünürəm ki, əgər bu yöndə fəaliyyət davam etdirilsə birgə atdığımız addımlar daha çox səmərə verəcək. 

   

   - Fransa-Azərbaycan münasibətlərinin indiki səviyyəsini necə qiymətləndirmək olar?

   

   - Tarixə nəzər salsaq, bu əlaqələrin kökünün XIII əsrdə ilk fransız səyyahların Azərbaycana gəlməsi zamanına təsadüf etdiyini görərik. XVI və XVII əsrlərdə Səfəvi dövləti ilə qərb dövlətlərinin ticarət və diplomatik əlaqələrinin olduğunu şahidi oluruq. Muasir Fransa Azərbaycan əlaqələrinin tarixi Ismayıl bəy Qutqaşınlı, Rəşid bəy Axundov, Məhəmməd ağa Şahtaxtlı, Əhməd bəy Ağaoglu və s. kimi azərbaycanlıların yetişdiyi dövrə təsadüf edir. Bu dövr 1919-cu ildə Paris Sülh Konfransına göndərilmiş ilk diplomatların vasitəçiləri ilə ADR-in "de facto" tanınması ilə nəticələndi. XX əsrin sonuna qədər bütün əlaqələr Fransada yaşamış immiqrantların göstərdiyi fəaliyyətlə bağlıdır. Məhz müstəqilllik əldə olunduqdan sonra Azərbaycanı müstəqil dövlət kimi tanıyan və öz səfirliyini açan ölkələrdən biri Fransa oldu. Son 10 ildə həmyerlilərimiz kifayət qədər təşkilatlanmağa müyəssər olublar. İldən ilə Fransaya üz tutan tələbələrin sayının artması bu münasibətlərin də sürətlənməsinə təkan verir. Düşünürəm ki, Azərbaycanın tanınmasında diplomatik fəaliyyətimiz də yetərincədir. Bütün sadalanları nəzərdən keçirəndə hazırki Fransa Azərbaycan əlaqələrinin yüksək tempdə olması qənaətinə gəlmək olur. 

   

   - Fransadakı diasporumuzun fəaliyyəti qaneedicidirmi?

   

   - Diaspora sahəsində görüləcək işlər çoxdur. Son 200 yüz ildə diasporamız əsasən 3 ölkə - Azərbaycan, İran və Türkiyə vətəndaşlarından formalaşıb. Statistik göstəricilərdə sayı 70 000 bildirilən soydaşdarımız vahid və bütöv Azərbaycan uğrunda fəaliyyət göstərir. Buna misal olaraq yaranan cəmiyyət, təşkilat və Azərbaycan evlərini göstərə bilərik. Son 10 ilə nəzər salanda əminliklə deyə bilərik ki, fəaliyyətimiz qənaətbəxşdir. Belə ki, illər əvvəl tək-tək fəaliyyət göstərən cəmiyyətlər var idisə, hazırda ildən ilə onların sayı artmaqdadır.

   

   - Orada 450 mindən artıq türk yaşayır. Belə olan halda nə üçün ermənilıər daha çox iş görürılər və onlar hakimiyyətə daha çox təsir edə bilirlər?

   

   - Sizə bir fakt deyim. Bu ilin noyabr ayında mənim Strasburq Universitetində doktorluq mudafiəm baş tutdu. Mudafiədən iki ay öncə rəhbərim ona erməni həmkarları tərəfindən göndərilmiş bir iki məktubda mənim mediaya verdiyim müsahibələr və məqalələr haqqında xatirlatma edib. Dissertasiya işimdə vurğunu tarixi məsələlərə, ən çox da erməni məsələsinə yönəltdiyim üçün jüri heyəti mövzunun çapına qadağa qoymaq kimi problem qaldırmışdı. Əlbəttə Fransada ermənilər kimi bizim də nüfuz sahibi olan soydaşlarımız çoxluq təşkil etsəydi bu cür halların sayı da azalardı. Bu hadisə bir daha bizm hazırki vəziyyətimizi göstərdi. Əminəm ki, illər keçdikcə Qərbdə ali təhsil almış Azərbaycan və Türkiyə türklərinin nüfuzu qalxacaq.

   

   - Əvvəllər bəzi Azərbaycan vətəndaşları Fransaya gedərək özlərini erməni kimi təqdim edir və Azərbaycanda incidildiklərini bildirərək sığınacaq alırdılar. Bu məsələ ilə bağlı hansı məlumatlarınız var və bu tendensiya indi də davam edirmi?

   

   - Sizin toxunduğunuz məsələ sırf ?miqrasiya faktıdır. İnsanlar immiqarasiya etdikləri zaman ən yararlı vasitələrə əl atırlar. Belə ki, qərb ölkələrində yerləşmək üçün istifadə olunan miks-ailə kimi məsələ çox aktualdır. Konflikt yeni başlayanda hər iki tərəfdə qarışıq ailələr var idi və öz ölkələrində artıq yaşamaq təhlükəsi ilə üzləşən bu ailələr üçücü ölkəyə keçməli olurdular. Fransada statistik göstericilərə və öz apardığım araşdirmalara görə belə situasiyadan istifadə edib yerləşənlər var. Bunlar əsasən ermənilərdən ibarətdir. Bu gün sığınacaq almaq üçün istifadə edilən vasitələrdən olan qarışıq ailə məsələsi hər iki tərəfdə istifadə olunur və böyuk əksəriyyəti hər hansı bir həqiqətə söykənmir. Sevindirici haldır ki, ildən ilə Azərbaycanın uğurları Fransada da eşidilməkdədir. Sevinirəm ki, insanlarımızın sosial rifahı son 10 ildə yaxşılığa doğru dəyişib və təhsil dalınca gələn soydaşlarımızın sayı artmaqdadır. Son illərdə görülən işler bunu deməyə əsas verir ki, Fransada Azərbaycan diasporu yetişməkdədir. Bunun üçün birlik nümayiş etdirmək ve bütün səylərimizi birləşdimək tələb olunur. 

Söhbətləşdi : Əli Zülfüqaroğlu

Vazeh Əsgərov

http://online.hafta-ichi.com/v5/2012/11/27/read=78943#Javascript:false;

27/11/2012

Həmyerlimizin Fransadakı uğuru

19/11/2012

"Vətəninfo.az" xəbər verir ki, Fransanın Srasbourg Universitetində doktorluq müdafiə edən Vazeh Əsgərovun 12 noyabr 2012-ci ildə "Azərbaycanlıların Fransaya olan immigrasiyasi-tarix və perspektivlər" mövzusunda doktorluq müdafiəsi keçirilib. 2007-ci ildən bəri başlanılmış axtarışlara rəhbərliyi tanınmış alim, Milli Elmi Axtarışlar Mərkəzinin direktoru, Strasbourg Universtetinin professoru Stéphane de Tapia edib. Fransada ilk doktorluq işi kimi dəyərləndirilən bu dissertasiyanın axtarış predmeti XIX əsrin sonundan başlayaraq yeni əsrə qədər olan tarixi faktları araşdırmaq idi. Müəllif Azərbaycanın ikiyə bölünməsi ilə başlanan siyasi immigrasiyanın əsas başlama səbəblərini, eləcə bu dövrdən başlanan köçürülmə siyasətinin qurbanlarına çevrilmiş azərbaycanlıların öz doğma yurdlarından didərgin düşmə səbəblərini göstərməyə çalışıb. Qafqaz və ona yaxın Türkiyə, İran və Rusiyada inqilablarla müşahidə olunan XX əsrin əvvəllərinin mənzərəsi, deportasiyalar, ilk respublika, dünya müharibələri, repressiyalar siyasi rejim və s. törətdiyi miqrasiyaların nəticələri araşdırılıb. Dağlıq Qarabağ ətrafında cərəyan edən proseslərə aydınlıq gətirməyə calışan müəllif bir neçə paraqrafda bu münaqişənin köklərini araşdırıb və problemin səbəblərini 1988-1994-cü ildə baş verən müharibədə axtarmaqda deyil çox-çox əvvəllər çar Rusiyasının Qafqazı işğalına yönəldib və problemin köklərini məhz xristyanlasşdırma siyasəti nəticəsində ermənilərin bu ərazilərə köçü ilə başlanan siyasətdə axtarıb. XX əsrdə Azərbaycanlıların başına gələn hər növ köçürülmə, deportasiya siyasəti tədqiq edilib. Müəllif Fransaya olan émiqrasiyanı mümkün sənədlərdə axtarıb, statistik göstəricilərdə sayı 70 000 göstərilən azərbaycanlıların miqrasiya öyrənməyə çalışıb.

Əsərdə Fransada məskunlaşmış məşhur azərbaycanlılar haqqında da 10-a qədər bibloqrafik məlumat daxil edilib. Yeni əsr miqrasiyanı da müəllif orginal formada vərməyə çalışıb. Belə ki, 15 azərbaycanlı ailə ilə aparılan anketdə nəinki Azərbaycan Respublikasından olan eləcə də 5 qonşu dövlətdən (Rusiya, Gürcüstan, Ermənistan, Türkiyə, İran) Fransaya emiqrasiya etmiş azərbaycanlı ailələr də tədqiq edilib.

Juri heyətinə universitet daxilindən məruzəçi qismində Strasbourg Universiteti Türkologiya kafedrasının müdiri professor M. Paul Dumont, universitet xaricindən isə Nancy 2 Universitetinin müasir tarix üzrə professoru, M. Didier Francfort və Azərbaycan Dillər Universitetinin rektoru M. Səməd Seyidov dəvət edilmişdilər.

Yüksək səviyyədə keçirilən doktorluq müdafiəsi juri heyəti tərəfindən Vazeh Əsgərovun Strasbourg Universtetinin Doktoru elan edilməsi ilə yekunlaşıb.

 

http://veteninfo.az/index.php?news=7447

 

Banine - Umm El Banu Assadoullayev,

Gazelle aux yeux noirs[1]


 

Photo de l’archive R. Aboutalibov

Pendant la période de l’établissement du pouvoir soviétique, la plupart des intellectuels, les représentants des classes riches ne réussissent pas à s’adapter à la dictature des bolcheviks et furent obligés d’émigrer. Aujourd'hui, on redécouvre les noms des émigrés ainsi que les documents d’archives qui permettent aux générations d’aujourd’hui et demain pour mieux comprendre le passé et surtout la situation de l’Azerbaïdjan et du Caucase au début du siècle dernier.  

Jusqu’à l’année 1987, le nom de Banine reste aussi inconnu des lecteurs azerbaïdjanais, avant qu’apparaissent les premiers articles sur elle dans des journaux comme Gobustan, Gandjlik, Azerbaycan. Umm El Banu Assadoullayev, pseudonyme Banine, est née en 1905 à Bakou, dans une famille de riches industriels de pétrole. Ses deux grands-pères Agha Musa Naguiyev et Shamsi Assadullayev sont connus comme les industriels pétroliers les plus riches de l'époque. Son père Mirza Assadoullayev (1875-1938) est ministre du Commerce et de l'Industrie de la RDA. Avant sa naissance, la mère de Banine est liée à la période de la révolution de 1905 et envoyée dans un village éloigné de la région de Bakou. Pendant l’accouchement, seule la petite Banine qui est survit. Elle et ses trois sœurs sont élevées par une gouvernante allemande et des éducateurs européens. À treize ans seulement, avec ses trois sœurs selon le testament de son grand-père, elle devient millionnaire. Commençant très tôt l’enseignement, la jeune fille reçoit une très bonne éducation, étudie plusieurs langues étrangères et montre un très grand intérêt pour la littérature.

En 1924, après l’installation de ses proches en France, Banine saisit aussi une chance d’émigrer en Turquie. Mariée de force à l'âge de quinze ans, elle divorce de son époux qu’elle méprisait, l’abandonne à Constantinople et part pour Paris. Comme tous les émigrés, elle aussi pensait que la séparation avec le pays serait longue, mais en tout cas temporaire. Les cercles littéraires des années 1920 et 1930 de Paris influencent fortement ses propres recherches. Avant de commencer à rédiger ses mémoires en français selon les conseils de ses amis, Banine gagne sa vie en travaillant en tant que modèle, traductrice, vendeuse, secrétaire et autres métiers. En 1943, Jean Paulhan publie son premier roman Nami, qui sera bientôt suivi par deux récits autobiographiques, Jours Caucasiens en 1945 et Jours parisiens en 1947 (réédité en 2003). Aussitôt, ses derniers romans lui font connaître un succès énorme. Des personnes connues, comme André Malraux, Ivan Bounine, Nikos Kazantzakis, Henry de Montherlant et Ernst Jünger écrivent des lettres sympathiques à la jeune romancière du Caucase. Sa meilleure amie Nadezhda Teffila fait entrer dans l’Union des écrivains en exil de Russie[2]. Dès la première rencontre de Banine avec Ivan Bounine, Lauréat du Prix Nobel de littérature, ce dernier admire la beauté orientale de Banine et l’appelle toujours, soit la Princesse de Shamakhi, ou la Gazelle aux yeux noirs[3].

Plus tard, Banine écrit encore quelques romans (9 livres) et récits. En outre, elle fait aussi la traduction en anglais, russe, allemand de nombreux articles et essais, ainsi que les œuvres de Fiodor Dostoïevski, d’Ernst Jünger, etc. L’amitié avec E. Jünger dure presque cinquante ans et ainsi paraissent les ouvrages Rencontres avec Ernst Jünger (1951), Jünger, ce méridional (1965), Portrait d'Ernst Jünger : lettres, textes, rencontres (1971), Ernst Jünger aux faces multiples (1989) (Voir l’une des ces lettres dans l’annexe p. 375, 376). Haïssant les Bolcheviques et leur pensée disant « la religion est l’opium du peuple », elle publie en 1959 le roman J’ai choisi l’opium. À cinquante ans, elle se convertit au catholicisme, le proclamant avec ironie contre les Communistes. Son dernier roman Ce que Maria m’a raconté est publié en 1991, un an avant son décès. Ses archives (livres, lettres, documents) sont confiées à l’écrivain allemand Rolf Stürmer, seul exécuteur testamentaire (Gouliyev, 2004).

Notons que Banine, tout au long des années, ignore les contacts avec ses compatriotes en émigration. Elle se soucie du fait que le pouvoir azerbaïdjanais se réconcilie facilement et sans lutte avec les Bolcheviques. En 1981, Ramiz Aboutalibov envoyant une invitation à une exposition de tapis azerbaïdjanais ne comptait pas sur la présence de cette fameuse dame. Mais au contraire, elle accepte son invitation et cette rencontre sera le début de leurs amitiés. Il accumule beaucoup de souvenirs de Banine. Dans l’une de ses rencontres avec elle, il lui fait faire connaissance avec un peintre azerbaïdjanais. Avant son départ, l’artiste offre à Banine deux boîtes de caviar. Ayant une « langue acérée » Banine prend le cadeau et répondit avec ironie : est-ce tout ? En partant, nous avons laissé beaucoup plus que cela. 

Hasan Gouliyev divise le travail de Banine en deux parties : les œuvres contenant des sujets et des éléments sur l’Azerbaïdjan, plutôt mémoratives et rétrospectives et les œuvres exposant des thèmes français et européens. Et pourquoi ? L’auteur explique cette double tendance autobiographique dans ces ouvrages, car elle appartenait à deux mondes : avec ses origines azerbaïdjanaises à l’Orient et avec sa mode de vie et son éducation à l’Occident (Gouliyev, 2004 : 61-62) [4].

Umm El Banine Assadoulayev s’éteignit le 23 octobre 1992 à l’âge de 87 ans à Paris. Son père, Mirza Assadoullayev (1875-1938), a meurt à Paris et a été enterré dans le cimetière de Bobigny. La tombe de son jeune frère Nadir (1919-1939) et celle de sa sœur aînée Govsar se trouvent juste à côté. Les autres grandes sœurs de Banine, Suraya (la tombe n’a pas été retrouvée) et Kübra sont aussi enterrées à Paris dans le cimetière des Batignolles. Le beau-frère de Banine, Shamsi (fils de second mariage Mirza) mort aussi à Paris (R.Aboutalibov 2008).

Outre ouvrages cités, Banine a également publié :

Après, Stock, 1962, L'Homme des Complémentaires, La Table Ronde, 1977.

---

[1] Ainsi qu’Ivan Bounine appela Banine.

[2] Nadezhda Aleksandrovna Lokhvitskaya pseudonyme Teffi, née le 21/05/1872 à Saint-Pétersbourg morte le 06/10/1952 à Paris, était une humoriste et écrivain russe. Ses contes fortement dessinés fonction Field Marshals réduits à conduire des taxis, des ex-femmes de la noblesse russe à s'habiller comme des Gitanes pour servir le thé dans les cafés, et d'autres membres naufragés de l'ancienne élite de la Russie. Après la révolution d’Octobre, elle s’installa en France et participa à la publication de certains magazines. Un recueil de ses meilleurs contes, Tout à propos de l'amour (édition : La Presse française et étrangère) a été publié en 1985 et traduit en plusieurs langues.

[3] La Princesse de Shamakhi est tirée du compte Le Coq  d’or (1834) d’Alexandre Pouchkine. Il existe 33 lettres d’Ivan Bounine envoyés à Banine. Les copies des lettres ont été confiées par Banine au Fond de la Culture soviétique

[4] Dans les deux romans Jours Caucasiens et Jours parisiens, Banine décrit avec passion les événements tragiques et difficiles de sa vie et celle de sa famille au pays et l’émigration aux lecteurs français et européens.

28/10/2012.         VAZEH